Stemming op grondmarkt verandert door economie

De landelijke grondprijs zal stabiel blijven dit jaar, met mogelijk een lichte daling in het derde en vierde kwartaal. De vraag naar grond zal afnemen omdat vooral akkerbouwers minder te besteden hebben, verwachten makelaars.

Akkerbouwers en melkveehouders hadden in 2011 de grootste grondhonger. Daarbij waren beleggers een nieuwe groep kopers op de grondmarkt.

De stemming op de markt is aan het omslaan. Dat merken Tonnie Geerse en Roy van Laarhoven, makelaars bij ZLTO Vastgoed. De akkerbouwers hebben namelijk een slecht seizoen achter de rug na de goede periode 2010/2011. De opbrengsten van de aardappelen en uien waren groot, maar de prijzen slecht. Daarbij zijn de banken veel terughoudender. Werd voorheen een financiering beoordeeld op de waarde van het onderpand, het inkomen weegt inmiddels steeds zwaarder mee.

Omdat dit dus tegenvalt, is de akkerbouwer genoopt pas op de plaats te maken. De lust om te investeren neemt af. Dat maakt dat zij minder actief zijn op de grondmarkt als kopende partij. ”De stemming was in de aanloop naar de kerst aan het omslaan. De akkerbouwers zijn teleurgesteld in wat dit seizoen hen heeft gebracht”, zegt Geerse.

Goud, zilver, grond
De akkerbouwers en melkveehouders zijn bezig met een extensiveringsslag van hun bedrijf om alvast voor te sorteren op de regels die gaan gelden vanaf 2013. Deze ontwikkeling zal ook in 2012 door gaan. Uit een onderzoek van Agridirect in opdracht van Boerderij Vandaag blijkt dat 11 procent van de ondervraagde boeren in 2012 gaan investeren in grond. Vooral de grote bedrijven van 150 NGE (Nederlandse grootte-eenheden) of meer (16 procent) zegt in 2012 te willen investeren in grond. Ruim 7 procent van de middelgrote bedrijven (50 – 150 NGE) wil grond aankopen in dit jaar. De kleine bedrijven van 50 NGE of minder zeggen geen grond aan te kopen dit jaar.

De melkveehouders hebben plaatsingsruimte nodig om te kunnen voldoen aan het nieuwe mestbeleid. Zij blijven daarop op zoek naar grond en nemen eventueel ook met een iets minder kwaliteit grond sneller genoegen. Akkerbouwers gaan het meest grondig te werk bij het uitzoeken van grond.

Ook is de verwachting dat gezien de economische situatie in Europa, beleggers geïnteresseerd blijven in grond. Zij hebben het afgelopen jaar ontdekt dat grond net als goud en zilver waardevast is. Daarbij bieden belegging in aandelen in tijden van recessie weinig financiële zekerheid. Deze groep is net als de agrarische ondernemer op zoek naar de beste gronden die ’warm’ liggen. Dat wil zeggen gronden met een bestemming voor woningbouw. Hoewel projectontwikkelaars nauwelijks nog actief zijn op de grondmarkt vanwege de recessie, gokken beleggers zich op de landbouwgronden die mogelijk in de toekomst in waarde gaan stijgen omdat ze vallen onder een bestemmingsplan.

Krenten in de pap
Geerse werkt in de regio Zeeland en wordt regelmatig benaderd door de beleggers die geïnteresseerd zijn in percelen. ”Ze gaan heel willekeurig te werk en zoeken de krenten in de pap. Ze zijn er op uit om de gronden voor landbouwwaarde te kopen, om het in de toekomst te verkopen als bouwgrond. In Zeeland neemt de rol van de belegger merkbaar toe. Laatst heeft een investeerder 450 hectare grond aangekocht op Schouwen-Duiveland. Dat doet wat met de markt in een dergelijk gebied natuurlijk.”

De interesse in percelen als natuurgrond neemt naar verwachting wel toe. Mogelijk zou dit zelfs een aparte markt kunnen worden. Boeren moeten immers onder druk van het Europees gemeenschappelijk landbouwbeleid meer aan vergroening van het landschap gaan doen. Enkele makelaars zien dat er ondernemers zijn die mindere percelen aankopen om die straks om in te kunnen zetten als natuurgrond.

Een landelijk beeld van de grondprijsontwikkeling is moeilijk te geven, blijkt uit navraag bij diverse makelaars in meerdere regio’s. De lokale verschillen kunnen namelijk heel groot zijn. Van Laarhoven: ”Factoren als grondkwaliteit, verkaveling, bestemmingsplannen spelen een rol.” Toch valt het op dat makelaars over het algemeen verwachten dat de grondprijs op zijn minst zal stabiliseren, waarbij een daling in de loop van 2012 niet uitgesloten wordt. Of dit werkelijk het geval zal zijn, zal afhangen van wat de voorraden aardappelen en uien die de akkerbouwers nog in de schuren hebben liggen, nog gaat opbrengen.

Financiële markt
Ook de economische situatie speelt een rol. De ontwikkelingen op de financiële markt in 2012 zal verder bepalend gaan worden of de beleggers verder gaan investeren in grond. Over het algemeen volgt de grondmarkt als een schaduw de economie. Omdat deze sinds 2009 neergaand is, verwachten specialisten dat ook de grondmarkt uiteindelijk mee naar beneden zal bewegen.
Dezelfde economische situatie zal ook in de hand werken dat grond wordt vastgehouden. Van Laarhoven: ”Boeren zoeken hun veiligheid in de grondposities die ze hebben. Het is lucratiever om grond vast te houden dan deze te verkopen en het geld weg te zetten of te beleggen.”

De algemene verwachting is dat er niet veel meer grond dan het afgelopen jaar los gaat komen. Dit zorgt ook voor een stabiliserende werking van de prijs omdat het aanbod gelijk blijft. Van Laarhoven: ”Mogelijk dat gedwongen verkopen van glastuinbouw- en varkensbedrijven meer beweging zal brengen op de grondmarkt. Dat is een ontwikkeling die meer reuring kan geven.”