Partner
In het webinar ‘Samen op weg naar het nieuwe GLB’ op 30 november werd gesproken over de veranderingen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid in 2023. - Foto: RVO AlgemeenPartner

Samen op weg naar het nieuwe GLB

Het GLB verandert in 2023. Dat is al snel. In het nieuwe Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) verandert er veel. Toekomstbestendig boeren – en dat is vooral: verduurzamen – wordt sterker beloond. In het webinar ‘Samen op weg naar het nieuwe GLB’ op 30 november 2021, bespraken we wat er gaat veranderen. En hoe je je daarop goed kunt voorbereiden.

Waar we staan

  • 23 november 2021: Europees Parlement stemt definitief in met het nieuwe GLB voor Europa.
  • 3 december 2021: Nationaal Strategisch Plan (NSP) naar de Tweede Kamer
  • 31 december 2021: Nederland stuurt NSP, om het nieuwe GLB uit te voeren, naar Brussel.
  • Medio 2022: NSP wordt definitief goedgekeurd.
  • Zomer 2022: Simulatietool beschikbaar om plannen voor eigen bedrijf door te rekenen.
  • 1 januari 2023: start nieuwe GLB.

De belangstelling voor het webinar was groot: 830 deelnemers – de helft agrariërs, de andere helft adviseurs en uitvoerders. Begrijpelijk, want het is zo 2023. Als agrariër wil je ruim van tevoren weten waar je aan toe bent.

Terwijl al de eerste vragen binnenkomen in de chat, schetst Annemiek Hautvast, programmadirecteur GLB-NSP, kort waar we staan. Het nieuwe GLB is Europees landbouwbeleid voor de periode 2023-2027. In elke lidstaat wordt dat voor het eigen land vertaald. In Nederland in het NSP, zeg maar het uitvoeringsplan van het GLB. Dat NSP moet weer door Brussel worden goedgekeurd. En uiteindelijk treedt het nieuwe GLB dan op 1 januari 2023 in werking voor een periode van vier jaar.

Beleid in co-creatie

‘Het mooie is’, vertelt ze, ‘dat we het NSP heel erg samen met de boeren hebben vormgegeven. De afgelopen paar jaar hebben we tientallen pilots en experimenten gedraaid. Daarin hebben we – als rijk, provincies, waterschappen en boeren – per gebied gekeken hoe je als boer verdere verduurzaming in jouw bedrijf kunt inpassen. Op een economisch gezonde manier. Want de omslag die we willen maken, kan alleen als economie en ecologie samengaan.’

Dagvoorzitter Esther van der Voort breekt in: ‘Er worden al veel vragen gesteld. Dit is een belangrijke: wat is nou die eco-regeling in het nieuwe GLB, waar je al veel over hoort?’

Hautvast zegt: ‘We moeten met z’n allen verduurzamen. Dat betekent dat er in het nieuwe GLB een groter accent ligt op het uitvoeren van eco-activiteiten. Die hebben vijf doelen: het duurzaam verbeteren van onze bodem, biodiversiteit, klimaat, landschap en water. Voor elke uitgevoerde eco-activiteit kun je een vergoeding ontvangen.’

Annemiek Hautvast programmadirecteur GLB-NSP - Foto: RVO
Annemiek Hautvast programmadirecteur GLB-NSP – Foto: RVO

Wat er gaat veranderen

Medio 2022 wordt het NSP definitief goedgekeurd; het nieuwe GLB gaat officieel van start op 1 januari 2023. Dus nog niet alles is definitief vastgesteld, zegt Carla Overgaauw van RVO. Maar de contouren zijn wel duidelijk. Veel blijft het zelfde. Maar er zijn een aantal veranderingen.‘ Zo verandert  de basisbetalingsregeling (BBR) van het huidige GLB  in een basispremie, die gebaseerd is op het aantal hectare landbouwgrond. Verder vervallen de betalingsrechten en kun je voor agrarische landschapselementen subsidie krijgen.’

En dan is er daarnaast de – nieuwe – eco-regeling. Daarin gaat het om plusminus twintig eco-activiteiten, waarmee je kunt verduurzamen. Voer je voldoende eco-activiteit uit, dan ontvang je een vergoeding per hectare landbouwgrond.

De conditionaliteit – dus de voorwaarden óm subsidie te ontvangen in het nieuwe GLB – verduurzaamt ook. Naar verwachting komen er nieuwe conditionaliteitseisen, zoals bufferstroken, gewasrotatie en 4 procent niet-productieve grond op bouwland.

En wat het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) betreft: dat blijft op hoofdlijnen gelijk, besluit Overgaauw.

Betere positie voor boeren

Een andere deelnemer vraagt in de chat: Hoe kunnen we als boeren de stap naar de keten maken? Goede vraag, vindt Hautvast.

‘De groene doelen zijn enorm belangrijk. Maar dat is niet het enige. Met het nieuwe GLB willen we als landbouwland ook onze kennis- en innovatiepositie versterken.

En, om antwoord te geven op de vraag: we willen ook het economisch rendement vergroten. Bijvoorbeeld door boeren te helpen bij het verkrijgen van een betere markt- en prijspositie. Dus, als je bijvoorbeeld een producentenorganisatie opzet, dan kun je samen prijsafspraken maken binnen het GLB.’

Aanhakend, vertelt Carla Overgaauw van RVO enthousiast over hoe RVO de uitvoering van het nieuwe GLB wil doen: ‘We werken nu volgens een vast stramien van controle en sancties. Dat wordt anders. We willen vroegtijdig gaan kijken of, wat in onze registers staat, overeenkomt met de bouwplannen. Zijn er afwijkingen, dan gaan we eerst het gesprek aan. Dan kijken we samen met de boer of diens bouwplan bijvoorbeeld beter en slimmer kan aansluiten op de eco-activiteiten. We willen als RVO toe naar meer samen optrekken en wederzijds vertrouwen.’

Hoe maak je de omslag in de praktijk?

Terwijl er nieuwe tafelgasten aanschuiven, kijken we naar een reportage vanaf Schiermonnikoog. Door een te grote stikstofuitstoot op melkveebedrijven gaat de biodiversiteit op het eiland achteruit. Samen met Natuurmonumenten zochten de melkveehouders naar een manier om de veestapel met 35 procent te reduceren en toch op een gezond verdienmodel uit te komen. Dat is gelukt, vertelt even later Jetze Genee, die vanuit de Provincie Friesland ook betrokken is bij het project.

‘Het was een mooie pilot om te testen of je inderdaad die omslag kunt maken. Het moeten inkrimpen van je bedrijf is heel ingrijpend. Maar daar staat tegenover dat je door een andere manier van weiden kunt gaan doen aan natuurbeheer, waar je mee verdient. Plus: de boeren worden nu zelf kaasproducenten, met een eigen kaasfabriek. Daarmee kunnen ze met hoogwaardige streekproducten nieuwe afzetmarkten creëren, onder meer in het toerisme.’

Genee vertelt dat de provincie bij dit soort omschakelingen kan helpen. Bijvoorbeeld met investeringsregelingen. En door te helpen bij het maken van gebiedsplannen en het inhuren van adviseurs. ‘Het gaat erom dat we in deze transitie naar echt duurzame landbouw gezamenlijk optrekken. Het is dan ook mooi dat Rabobank en Friesland Campina zijn aangehaakt bij dit initiatief.’

Terwijl akkerbouwer Willem Voncken en adviseur Rinus Wientjens aanschuiven voor het volgende gesprek, leest de dagvoorzitter nog een vraag uit de chat voor: wat gebeurt er eigenlijk met de POP-regeling (Plattelandsontwikkelingsprogramma, red.)? ‘Die subsidieregelingen voor verduurzaming, leefbaarheid en innovatie blijven gewoon bestaan’, antwoordt Carla Overgaauw.

Akkerbouwer Willem Voncken (r) en adviseur Rinus Wientjens (l) - Foto: RVO
Akkerbouwer Willem Voncken (r) en adviseur Rinus Wientjens (l) – Foto: RVO

Eco-regeling grootste verandering

Tijd om dieper in te gaan op de eco-regeling, toch wel de grootste verandering in het nieuwe GLB. Het ministerie van LNV deed deze zomer de zogeheten praktijktoets onder 125 boeren. Aan de keukentafel werd met een rekentool gekeken, hoe je de eco-activiteiten kunt inpassen in je bedrijfssituatie. Wat doe je nu al, welke maatregelen zijn goed inpasbaar? Welke vergoedingen staan daar tegenover?

De uitkomsten van die praktijktoets werden gebruikt bij het verder vormgeven van het NSP. De rekentool komt in de zomer van 2022 beschikbaar, zodat je als agrarisch ondernemer zelf kunt berekenen hoe je de eco-activiteiten het beste kunt inzetten.

Aan tafel doen akkerbouwer Willem Voncken en adviseur Rinus Wientjens de praktijktoets dunnetjes over. Dat gaat betrekkelijk soepel. Eerst worden de scores voor de conditionaliteit behaald; daarna kijken de twee welke inspanningen Voncken moet doen om een ruime eco-premie binnen te halen. Voncken boert in de Zuid-Limburgse heuvels. Hij heeft houtwallen en houtsingels, en ook een akkerrand – dat levert hem meteen punten op voor de eco-activiteiten ‘landschapselementen’ en ‘groene braak’. Het verbouwen van soja als eiwitgewas en tarwe als rustgewas telt ook mee. En groenbedekking bij de uien? Ook dat scoort punten.

Is de eco-regeling voor Voncken goed werkbaar? Hij zegt: ‘Voor mij is het goed te doen. Ik vind het een interessante puzzel. En je doet er ook iets goeds mee in het gemeenschappelijke belang van ons allemaal. Dat telt ook.’

Beheer
WP Admin