Landbouwsubsidie niet altijd goed voor natuur en biodiversiteit

RVO bekeek 34 regelingen: 31 subsidies, 2 fiscale regelingen en 1 borgstellingsregeling. Twaalf daarvan bevatten elementen die mogelijk schadelijk kunnen zijn voor natuur en biodiversiteit. De helft van de regelingen bevat elementen die een positief effect hebben op biodiversiteit en natuur.

Driekwart van de onderzochte regelingen kan druk zetten op de natuur en biodiversiteit, en twaalf zijn dus mogelijk schadelijk. De twaalf regelingen beslaan gezamenlijk een budget van ongeveer € 1 miljard per jaar. Demissionair minister Christianne van der Wal zegt in een brief aan de Tweede Kamer dat vervolgonderzoek nodig is.

Stal- en managementsystemen (SBV)

Het onderzoek is gedaan naar aanleiding van de afspraken die zijn gemaakt onder het Biodiversiteitsverdrag van de Verenigde Naties. Nederland heeft in 2011 in internationaal verband afgesproken dat voor natuur en biodiversiteit schadelijke subsidies moeten worden veranderd of afgeschaft.

Het ministerie heeft in de afgelopen jaren stappen gezet om voor natuur en biodiversiteit nadelige effecten van subsidieregelingen te verminderen. Dat gebeurde bij voorbeeld bij de subsidies voor verduurzaming van stal- en managementsystemen (SBV). Die subsidie wordt gekort als de investering waarvoor subsidie wordt gegeven, gepaard gaat aan een toename van het aantal dieren.

Prominent op agenda

Volgens RVO is diepgaander onderzoek nodig om de daadwerkelijke omvang van de negatieve effecten te beoordelen. Bovendien moet breder gekeken worden om een totaaloverzicht te krijgen van alle instrumenten die het ministerie van LNV heeft die mogelijk schadelijk effect hebben op natuur en biodiversiteit, stelt RVO. Daarbij horen ook provinciale instrumenten en regelingen voor de visserij.

Van der Wal zegt dat veel van de onderzochte instrumenten ooit zijn ingesteld met andere doelen dan waar de landbouwtransitie nu op gericht is. De opgaven op gebied van stikstof, klimaat, waterkwaliteit, natuur en biodiversiteit zijn pas in de afgelopen jaren prominent op de agenda gekomen. “Uit de quickscan komt naar voren dat LNV bij al deze instrumenten de afgelopen jaren al stappen heeft gezet om ongewenste neveneffecten op natuur en biodiversiteit te voorkomen.”

Subsidie tot behoud grasland

Mogelijk schadelijke regelingen kunnen ook positieve effecten hebben, en omgekeerd, blijkt uit de quickscan. De minister geeft aan dat bijvoorbeeld de subsidie tot behoud van grasland enerzijds mogelijk een beschermend effect heeft, omdat het voorkomt dat grasland wordt omgezet naar maisland en zo de druk op natuur en biodiversiteit en waterkwaliteit verlaagt. Anderzijds is het scheurverbod mogelijk een belemmering voor de omschakeling naar alternatieve teelten met een positieve impact op natuur en biodiversiteit.