Koerechten

Dierrechten voor melkvee beschermen de varkenshouderij. Moet de overheid zich hierin mengen?

U denkt misschien dat het in deze column over Marianne Thieme gaat, maar nee, het gaat over staatssecretaris Sharon Dijksma. Ze heeft vorige week gedreigd met het instellen van dierrechten voor koeien. Ze is bang dat na de beëindiging van de melkquotering de koeienstapel te sterk groeit. Dat past niet in een beheersbare mestsituatie. Er is afgesproken dat er snel voldoende verwerkingscapaciteit voor mest moet komen. Nu zegt ze dat ze ingrijpt als het niet snel genoeg gaat. Daar kan ik in komen, want zonder een evenwichtige mestsituatie is de dierlijke productie maatschappelijk niet houdbaar.

Het lastige is – ik schrijf dat vaker – dat de landbouw geen megabedrijf is met een eenhoofdige leiding. Er is geen raad van bestuur die kan besluiten snel €100 miljoen te investeren in mestverwerking. Philips kan dat wel, of Shell, maar de landbouw niet. Het moet dus komen van particuliere initiatieven, en die reageren op rendementen en marktrisico’s. In dergelijke situaties is het voor sommigen aantrekkelijk om niets te doen, en te hopen dat een ander zijn nek uitsteekt. In het Duits heten zij Trittbrettfahrer, passagiers die op de treeplank meerijden zonder te betalen. Dat gedrag is alleen te voorkomen door verplichte deelname. De overheid en productschappen zijn tot dergelijke ingrepen in staat. Boeren, en zelfs boerenorganisaties, zijn dat niet.

De redenering van Dijksma, die ik in kranten las, is een bijzondere. Zonder voldoende mestverwerking en zonder koerechten zou de varkenshouderij het verliezen van de melkveehouderij in de slag op de mestmarkt. Terwijl we zo’n beetje alles liberaliseren wat we kunnen, besluit de staatssecretaris dat de varkenshouderij beschermd moet worden. Ze mag dat natuurlijk vinden – misschien heeft ze wel een achternicht die met een varkensboer getrouwd is –, maar raar is het wel. Als de melkveehouderij economisch zoveel sterker is dan de varkenshouderij, dan lijkt Nederland niet gebaat bij de bescherming van de varkenshouderij. We hebben Fokker en de textielsector ook niet beschermd. Saneren en begeleiden van herstructurering zijn logische taken voor de overheid, maar blijvend beschermen?

Stel dat Dijksma uiteindelijk toch voor koerechten kiest. Haar volgende probleem is dan de verdeling ervan. Kiest ze dan voor de groeiers, de bedrijven die de afgelopen jaren capaciteit hebben bijgebouwd? Dat is het best voor de economie, want daarmee krijgt innovatie de grootste kans. Dierrechten gaan daar echter precies tegenin, die beschermen juist de zwakkeren, niet de sterken. Beschermen is van de socialisten, het recht van de sterkste is van de liberalen. En inderdaad, dat is precies de samenstelling van de coalitie.