Klimaatneutraliteit in 2050 volgens PBL technisch haalbaar

Met bestaande technieken is het mogelijk om Nederland in 2050 klimaatneutraal te maken. Zelfs als het gedrag van burgers ‘niet wezenlijk’ verandert, kan dit ultieme doel uit de Klimaatwet worden bereikt. Tot die slotsom komen onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

“Op de tekentafel is het eigenlijk vrij overzichtelijk”, zegt PBL-directeur Marko Hekkert, die daar zelf aangenaam verrast over is. Als Nederland de juiste ‘werkpaarden’ op grote schaal inzet, kan het volgens de studie lukken om over een kwarteeuw geen broeikasgassen meer aan de atmosfeer toe te voegen. Makkelijk is dat echter niet: klimaatneutraliteit vereist ‘een maatschappelijke transformatie van ongekende omvang’.

Zo moet de economie voor het overgrote deel af van fossiele brandstoffen. In plaats daarvan is in de eerste plaats veel meer duurzaam opgewekte elektriciteit nodig. Ook van biogrondstoffen en waterstof is straks een veelvoud nodig van wat nu beschikbaar is. Als dat aanbod tegenvalt, is klimaatneutraliteit alleen nog haalbaar door enorme hoeveelheden CO₂ ondergronds op te slaan, of door fors minder energie te gebruiken. Bijvoorbeeld door veel minder te consumeren, of niet meer te vliegen.

Emissies van broeikasgassen zullen dalen

De emissies van broeikasgassen uit de landbouw zullen volgens het rapport van PBL tot 2050 dalen. Nu is de uitstoot nog bijna 25 megaton CO₂-eenheden. Over 25 jaar zal dat gedaald zijn naar 9 tot 12 megaton. De uitstoot van broeikasgassen uit veengronden zal hoger zijn dan in bossen en landbouwgrond kan worden vastgelegd.

“De landbouw- en landgebruikssector is daarmee de enige sector waarbij op voorhand vaststaat dat broeikasgasemissies niet tot netto nul teruggebracht kunnen worden”, aldus het rapport. In 2050 is de emissie vanuit de landbouw vooral afkomstig uit dieren en mest (in de vorm van methaan).

Alleen als er nog forser wordt ingegrepen in de omvang van de veestapel en in het landgebruik (zoals extensivering en meer natuur), zou de emissie tot nul kunnen worden teruggebracht. Het PBL rekent met een krimp van de veestapel als gevolg van de stikstofmaatregelen. Mestvergisting en vergisting van andere natte biogrondstofstromen zal minder bijdragen aan de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, dan waar toe nu toe vanuit gegaan wordt.

PBL neemt kritisch standpunt in

De onderzoekers concluderen dat het op papier mogelijk is voor alle sectoren bij elkaar opgeteld de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen naar nul, mits de benodigde technieken op grote schaal worden ingezet. Als maatregelen worden uitgesloten of uitgesteld, raakt het wettelijk vastgelegde doel voor 2050 al snel buiten bereik. “De keuzes maken niet iedereen even vrolijk, maar de ruimte om er nog iets van te vinden is voorbij. Het hele palet is nodig”, zegt Hekkert. “Om de klimaatdoelen te halen, zal ook het volgende kabinet vol op de energietransitie moeten inzetten.”

In het onderzoek spelen biogrondstoffen en het afvangen en opslaan van CO₂ een belangrijke rol. Biogrondstoffen kunnen plantenresten zijn, maar ook gewassen die speciaal worden verbouwd om er bijvoorbeeld brandstof voor vliegtuigen en schepen van te maken.

CO₂ dat vrijkomt bij de productie is behoorlijk zuiver en daardoor relatief goedkoop af te vangen. Zeker als een fabriek continu draait, kan de prijs per afgevangen megaton dan meevallen. Volgens de onderzoekers kunnen de schaarse biogrondstoffen het beste zo worden gebruikt. Stroom opwekken met biomassa ‘ligt niet voor de hand’, vinden ze. Het PBL neemt daarmee een kritischer standpunt in dan in eerdere publicaties.