Graantelers moeten zich wapenen tegen vergelingsziekte

Vergelingsziekte in wintertarwe is met name in het Zuidwesten een groeiend probleem. Hogere temperaturen in het najaar en zachte winters in combinatie met een steeds groter virusreservoir zijn daar de oorzaak van. Dat kwam naar voren tijdens een door Delphy samen met Limagrain georganiseerd webinar. Vergelingsziekte in granen wordt veroorzaakt door het gerstevergelingsvirus, een door luizen overgebracht persistent virus. Een eenmaal besmette luis blijft dus virus overbrengen.

Eerste besmettingen in het najaar

De eerste besmettingen van een perceel vinden plaats in het najaar op vroeg gezaaide percelen. Luizen pikken het virus op van besmette waardplanten zoals grassen, mais en graanopslag. De hoeveelheid waardplanten, en daarmee het virusreservoir, wordt volgens Delphy-adviseur Pierre Cammaert steeds groter doordat telers meer groenbemesters zaaien en de grond minder intensief zijn gaan bewerken waardoor meer graanopslag voorkomt.

Luizen overleven een lichte vorst tot -5 graden

Vorig jaar zijn in november nog vliegende luizen gevonden, waardoor het vergelingsvirus nog laat in het seizoen is verspreid. In een zachte winter overleven de bladluizen op de wintergranen. Volgens Delphy-projectmanager Arjan Hendriks overleven luizen een lichte vorst tot -5 graden. Om van levende luizen af te komen, moet het meerdere dagen minimaal 7 graden vriezen. Een natte winter met veel wind verlaagt ook de overlevingskansen van de luizen.

Pleksgewijze bladvergeling

Zodra de temperatuur in het voorjaar oploopt, worden de overlevende luizen weer actief. Na 170 graaddagen vanaf opkomst van het gewas kan al een gevleugelde generatie luizen ontstaan. In 2023 leidde dat in april al tot duidelijke symptomen in het veld. Een besmetting is te herkennen aan een pleksgewijze bladvergeling die begint aan de bladtop. Bij het doorschieten wordt de groei erg geremd en de besmette planten hebben moeite met de aarvorming.

Vergelingsziekte voorkomen? Zaai wintertarwe niet te vroeg

De traditionele manier om infectie en verspreiding van het virus te voorkomen, is de wintertarwe niet te vroeg te zaaien. Het oude advies was om niet voor oktober te zaaien, maar door klimaatverandering behoort zaaien in oktober ook al tot de risicofactoren voor een besmetting. Ook bij zaaien in november en december is het Delphy-advies om percelen te controleren op luizen. En om zo nodig een bestrijding uit te voeren.

Laat zaaien stelt telers wel voor een dilemma. Op tijd en onder goede omstandigheden zaaien of wachten tot later in het jaar met een toenemende kans op slechte zaaiomstandigheden?

Bij een hoge luisdruk in het najaar kan wel chemisch ingegrepen worden. Om het juiste moment van bespuiten te bepalen, test Delphy een beslisondersteunend systeem dat een teler erop attendeert wanneer er een nieuwe generatie luizen in het perceel aanwezig kan zijn en een bestrijding zinvol is. Het systeem werkt op basis van de opkomstdatum van het gewas en de temperatuursom na opkomst.