Effecten hittestress te lijf via fokkerij 

Er lijkt ruimte te zijn om via genetische selectie koeien te fokken die makkelijker omgaan met hittestress. Dat blijkt uit recent gepubliceerd onderzoek.

Hittestress heeft invloed op de vruchtbaarheid van koeien. Dat blijkt uit verschillende kengetallen. Een van de manieren om de effecten van hittestress te beperken is het fokken van koeien die er beter tegen bestand zijn, of die er makkelijker mee om gaan.

In februari 2025 publiceerde Journal of Dairy Science onderzoek van Wageningen University & Research. Hierin analyseerden zij data van kunstmatige inseminatie en afkalvingen van ruim 416.000 Nederlandse Holstein vaarzen. Als indicator voor hittestress kozen zij de temperature-humidity-index (THI, relatie temperatuur en luchtvochtigheid). De gemiddelde index is vastgesteld op basis van de dag van inseminatie alsook de dag voor en de dag na inseminatie.

Vier vruchtbaarheidskerngetallen

Doel van de studie is de impact vast te stellen op vier kengetallen die de vruchtbaarheid duiden. Dat zijn percentage dracht na inseminatie (conception rate), interval afkalven tot eerste inseminatie, interval eerste tot laatste inseminatie en als laatste de tussenkalftijd. Ook wilden de onderzoekers vaststellen bij welke THI-ondergrens deze kengetallen aan verandering onderhevig waren.

Gezocht werd naar de THI-drempelwaarde op groepsniveau die het beste weergeeft wat de kritische waarde is waarbij hittestress de vruchtbaarheid begint te beïnvloeden. Vervolgens is op individueel niveau de genetische variatie vastgesteld als functie van de ervaren hittestress op basis van THI.

Significante veranderingen

Het onderzoek legde significante veranderingen bloot in de vruchtbaarheidskengetallen. De conception rate verminderde duidelijk, terwijl de verschillende intervallen toenamen. Dit effect versterkte als de THI rondom inseminatie was verhoogd en boven de drempelwaarde kwam. De drempelwaarde waarbij begin van effect gemeten werd voor conception rate was 60. Voor het interval afkalven tot eerste inseminatie en tussenkalftijd was de drempelwaarde 50.

De resultaten tonen ook de genetische variatie in de reactie van koeien op hittestress. Daarbij waren de genetische effecten duidelijker naarmate de THI toeneemt. Dit duidt er op dat genetische selectie in potentie gebruikt kan worden om koeien te fokken die beter bestand zijn tegen hittestress en zo de vruchtbaarheidskengetallen te verbeteren.