‘Eenzame Femke Wiersma speelt op zinkende Titanic’

LVVN-minister Femke Wiersma kampt met torenhoge verwachtingen voor haar stikstofplan en NPLG-alternatief. Iedereen kijkt kritisch mee op dit enorm complexe dossier. De druk is zo hoog dat het resultaat bijna alleen maar kan tegenvallen.

“De landbouw moet weer saai worden”, zei NSC-Tweede Kamerlid Harm Holman begin deze week in Boerderij. Een einddatum plakte hij er niet op en daar viel iets voor te zeggen. Politiek Den Haag lijkt nog niet klaar voor saaie landbouw, zo bleek ook deze week tijdens de eerste dag van de behandeling van de landbouwbegroting in de Tweede Kamer. Wat woensdag geen razend spannend debat leek te gaan worden, kreeg toch nog extra zuurstof door een oud, maar nu openbaar ambtenarenadvies over het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Onschuldige aanleiding

De aanleiding was vrij onschuldig: een niet overdreven nieuwswaardige brief van LVVN-minister Femke Wiersma in antwoord op Kamervragen van D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt. Onder die brief hing echter het nu vrijgegeven advies van LVVN-ambtenaren aan minister Wiersma over datzelfde NPLG. Dat advies was al van 25 juli. De boodschap was helder: als u het NPLG schrapt, zorg dan voor een alternatief. Een boodschap die vooralsnog aan dovenmansoren is gericht.

Daarnaast somden de ambtenaren allerlei risico’s op: natuur-, water- en klimaatdoelen die niet gehaald worden, gevolgen voor PAS-melders, maar ook juridische consequenties. Dat laatste klonk bekend. Of zoals VVD-Kamerlid Thom van Campen eerder deze week zei: “We weten allemaal dat het verweer van de Staat op het NPLG gebaseerd is. Als dat wegvalt, moet er iets voor in de plaats komen.” Johan Vollenbroek van Mobilisation for the Environment was er na de bekendmaking dat het NPGL zou verdwijnen al duidelijk over: “De afschaffing van het NPLG geeft de juridische positie van milieu-ngo’s een forse boost.”

Vaker op de korrel

Het waarschuwende ambtenarenadvies maakt de positie van Wiersma in het toch al zo complexe stikstofdossier er niet makkelijker op. Ze werd over het stopzetten van het NPLG al flink op de korrel genomen door oppositie, provincies en natuurorganisaties en nu blijkt dat ze niet naar haar eigen ambtenaren heeft geluisterd. Ook in de coalitie neemt het ongemak toe.

VVD’er Van Campen noemde het ambtenarenadvies tijdens de behandeling van de landbouwbegroting nog ‘zorgelijk’, maar NSC’er Holman sprak van een unheimisch gevoel en trok een vergelijking met de Titanic. Hij beschreef de drie BBB-lieden (Wiersma, Rummenie, Van der Plas) als het orkest dat door blijft spelen terwijl het schip zinkt. Dat kwam hem op kritiek van een teleurgesteld orkestlid (Van der Plas) te staan.

Voor minister Wiersma wachten lastige weken. Ze moet begin december met een stikstofplan en een goed en juridisch stevig onderbouwd NPLG-alternatief komen. Dat zou zonder druk al een prestatie van formaat zijn. De druk staat er echter juist extreem op, en Wiersma lijkt er bijna alleen voor te staan. Naast de oppositie zijn coalitiepartners VVD en NSC uiterst kritisch. Iedereen, ook boeren en de eigen BBB, kijkt reikhalzend uit naar haar alternatief voor het ‘duizenddingendoekje’. Maar met zoveel verwachtingen kan dat bijna alleen maar tegenvallen.