Alpenrex brak MRIJ-problemen

Bas Engelens verdienste is dat boeren zelf mogen insemineren. Zijn Alpenrex tackelde MRIJ-probleem.

Nog een paar jaar en dan ligt de muur in Berlijn alweer net zo lang plat als dat hij overeind stond. In de jaren tachtig werden nog enorme kosten gemaakt om ons te beschermen tegen de Russen. Later, toen archieven in het Kremlin werden geopend, bleek dat er in de voormalige Sovjet-Unie nimmer plannen waren om West-Europa binnen te vallen. Vanuit landbouweconomisch perspectief is dat best te begrijpen.
De boeren in Nederland leven weliswaar in een democratie, maar hun manier van ondernemen heeft veel trekken van het socialisme. De boeren werken veelal samen in hun zakendoen via coöperaties. Niet alleen toen, ook nu nog. Als je een boerderij wilt kopen, kom je vrijwel automatisch terecht bij de coöperatie die 90 procent van de markt heeft. Wil je melk leveren, dan kom je ook bij een coöperatie die meer dan 90 procent marktaandeel heeft. Nog een paar fusies en dan is de situatie bij het mengvoer dezelfde. Koeien slachten gebeurt ook bijna volledig bij één coöperatie. Dergelijke marktaandelen roepen jaloezie op in Wit-Rusland en Noord-Korea.

‘Kapitalisme’ in veeverbetering

In de veeverbetering is de situatie vergelijkbaar. CRV heeft daar rond de 75 procent marktaandeel, hoewel het moeilijk is daarin duidelijkheid te krijgen. Begin jaren tachtig was dat nog 100 procent. Een van de mensen die het ‘kapitalisme’ heeft geïntroduceerd in de veeverbetering is de onlangs 65 jaar geworden Bas Engelen. Hij kreeg het als een van de weinigen voor elkaar om een ki-vergunning los te peuteren en ging, aanvankelijk samen met een compagnon, aan de slag met KI Samen. Hij kreeg het rond dat boeren zelf hun koeien mochten insemineren.

Veel invloed

Voor mij blijft Alpenrex toch de belangrijkste invloed van Engelen. Deze in Duitsland gekochte Orginator-zoon werd samen met ‘onze’ KI Land van Cuijk geëxploiteerd en kreeg zo grote invloed in onze koeien. In die jaren kwam er steeds meer grip op het management door graslandverbetering en het groeiende maisaandeel in het rantsoen. De koeien gingen snel meer melk geven. De MRIJ-uiers konden deze hoeveelheden melk echter totaal niet aan. Ze zakten naar de grond en veel koeien moesten geruimd worden. Ik heb me zelfs laten vertellen dat de ontwerper van de bruidsjurk van prinses Diana zich voor de sleep heeft laten inspireren door een MRIJ-uier. De Alpenrex-dochters waren in één klap van dit probleem af. De uiers waren subliem. Nu scoort hij nog steeds 102 voor uier. Ook de benen waren super. Daarin is hij onderbelicht, omdat die toen anders beoordeeld werden.
Alpenrex vind je dan ook veel terug in de afstamming van stieren. Doordat er concurrentie kwam, moesten de coöperaties stappen zetten waar ze tot dan toe onderuitgezakt de markt dicteerden. KI Oost moest in Duitsland op de stierenmarkt roodbonte Holstein-stieren kopen om de achterstand in te halen. Er kwam een einde aan het communisme. Tot dan toe was alles goed wat men deed, anders praatte men het wel goed.

Hoezo regels?

Hoewel het bedrijf KI Samen heet, is samenwerken juist geen sterk punt van Engelen. Alle samenwerkingen eindigden weer snel. Hij werkt het liefst samen met mensen die het 99 procent of meer met hem eens zijn. Aan cijfers heeft hij een broertje dood. Het liefst zoekt hij de stieren uit, geeft ze het stempel oké en daar moeten de klanten het mee doen.
Aan regels heeft Engelen sowieso een hekel. Regels zijn voor sukkels, lijkt zijn motto. Of het nu de superheffing betreft of milieuwetgeving, dat geldt allemaal niet voor de bekende Grashoeker. En anders begint hij gewoon een rechtszaak.
Ik heb me vaak afgevraagd waar Engelen al zijn energie vandaan haalt om zich over zo veel zaken druk te maken. Waarschijnlijk uit zijn naaste omgeving, want die mensen staan, net als zijn vrouw, pal achter hem.
In Arnhem zal ooit een fles zijn koud gezet voor het moment dat Engelen met pensioen gaat. Daar kan de dop voorlopig nog wel op blijven.