Pieter Berend Slager schakelde door fosfaatperikelen vervroegd om naar biologisch. Eerst met zijn land, straks met koeien. Dat kost hem ruwweg € 150 per dag.
De boerderij van Pieter Berend Slager en Margreet Wiersema is lastig te missen in het open Groningse landschap rond Stedum. De meest recente nieuwbouw ligt wat verder verscholen op het erf: een open vrijloopstal met een opvallende lightroof. Slager bouwde de stal in 2015 voor 120 melk- en kalfkoeien, maar binnen is het niet druk. De stal staat voor driekwart vol. Fosfaat drukte ook op dit bedrijf zijn stempel. “Op de peildatum van 2 juli 2015 hadden we 90 melkkoeien en 55 stuks jongvee. Het bleek al snel dat we niet structureel verder konden groeien”, vertelt Slager. “Optie 1 was voor € 250.000 aan fosfaatrechten kopen, maar dat wilde onze bank niet financieren. Optie 2 was alleen een tijdelijke: jongvee bij een buurman uitbesteden. Maar dat kostte ons € 10.000 tot € 15.000 per jaar.”
Bedrijfsgegevens
100 melkkoeien
35 stuks jongvee
62 hectare
Vrijloop: 18 m² ruimte per koe
Bio-omschakeling koeien kost € 150 per dag
Melkproductie straks 1.300 kilo minder
Versneld omschakelen naar biologisch
Slager besloot te anticiperen. Voorjaar 2018 schakelde hij om van gangbaar naar biologisch. Het idee van bio en een gesloten kringloop sprak hem al langer aan, maar werd door de fosfaatproblemen versneld een optie. “Met 62 hectare land, ruim 90 melkkoeien, een potstal, veel vaste mest en weidegang zou het net moeten uitkunnen.” De omschakeling startte definitief op 22 april 2018 met het land. Slager strooit sindsdien geen kunstmest meer en gebruikt geen bestrijdingsmiddelen. Vervelender was dat hij moest stoppen met de maisteelt op 9 hectare. “Dat gewas is in het bio-plan te duur. Daar teel ik nu grasklaver.”
![Slager mest de vrijloopstal uit. In het begin deed hij dit 3 keer per jaar, maar nu eens in de 6 weken. - Foto's: Jan Willem van Vliet]( "Slager mest de vrijloopstal uit. In het begin deed hij dit 3 keer per jaar, maar nu eens in de 6 weken. - Foto's: Jan Willem van Vliet")
Slager mest de vrijloopstal uit. In het begin deed hij dit 3 keer per jaar, maar nu eens in de 6 weken. - Foto's: Jan Willem van Vliet
€ 150 meerkosten, veel onzekerheid
In de vrijloopstal zijn de koeien net gevoerd. Ze vreten aan het voerhek. Het worden per 1 juli dure kostgangers, omdat ze dan ook in omschakeling gaan. Het is de aftrap van een dure periode voor Slager, omdat de melkprijs nog gangbaar blijft. “De dure bio-brok, het gemis aan mais en de lagere melkproductie laten zich voelen. We hebben berekend dat de omschakeling ons straks € 150 per dag kost. Daarbij gaan we uit van een daling van de melkproductie van 9.300 naar 8.000 kilo per koe per jaar.”
Biologisch heeft schijnbaar geen prioriteit voor FrieslandCampina
Oriënteren op andere afnemer
Slager wilde al eerder met zijn koeien omschakelen, maar zijn afnemer FrieslandCampina hield hem lange tijd in onzekerheid over de afname van bio-melk. Dat zou op z’n vroegst 1 januari 2020 het geval zijn. Eind mei kwam er wél zekerheid, maar niet wat Slager hoopte. FrieslandCampina bevestigde dat zij in heel 2020 geen nieuwe bio-melk gaat afnemen, omdat er geen markt voor is. Slager: “Dat kwam wel aan. Ik oriënteer me nu op een andere afnemer en dat is de reden dat ik toch op 1 juli omschakel met de koeien. Maar de gang van zaken is belachelijk. Biologisch heeft schijnbaar geen prioriteit voor FrieslandCampina.”
Het is een ongemakkelijke constatering, maar de melkveetak is niet langer de ‘geldmaker’
Financieel spannende tijd
De onzekerheid komt bovenop de financieel toch al spannende tijd. Want dat is de overstap naar biologisch zeker. Slager anticipeerde al door te stoppen met loonwerk. Hij kocht onlangs een balenpers à € 35.000. “Ik verwacht minder zware grassnedes met bio en ga het daarom zelf doen.” Het gevolg van de omschakeling en fosfaatproblematiek is dat de tweede tak van het bedrijf – de zorgboerderij – er nu voor zorgt dat de maatschap kan blijven boeren. “Het is een ongemakkelijke constatering, maar de melkveetak is niet langer de ‘geldmaker’”, aldus Slager.
![Slager is niet verplicht om duur bio-stro te gebruiken. Gelukkig, want dit zou financieel niet uitkunnen.]( "Slager is niet verplicht om duur bio-stro te gebruiken. Gelukkig, want dit zou financieel niet uitkunnen.")
Slager is niet verplicht om duur bio-stro te gebruiken. Gelukkig, want dit zou financieel niet uitkunnen.
Tevreden over automatische stroverdeler
In de vrijloopstal maakt de automatische stroverdeler zijn ronde. De koeien worden onder een laag stro bedekt. Slager heeft er jaarlijks 200 ton van nodig en haalt het stro bij akkerbouwers uit de buurt. De veehouder is erg tevreden over de machine, al deed hij een aanpassing. De stroverdeler draaide voorheen 1 keer per dag en nu is dat 2 keer met iets minder product. De machine werkt zo beter en relatief probleemloos.
![Na eerder het land gaan straks ook koeien in omschakeling naar bio. Dat betekent een hogere kostprijs tegen een onveranderde opbrengstprijs.]( "Na eerder het land gaan straks ook koeien in omschakeling naar bio. Dat betekent een hogere kostprijs tegen een onveranderde opbrengstprijs.")
Na eerder het land gaan straks ook koeien in omschakeling naar bio. Dat betekent een hogere kostprijs tegen een onveranderde opbrengstprijs.
Koeien hebben veel ruimte
In de stal heerst veel rust. De koeien hebben – vanwege de onderbezetting – veel ruimte: 18 vierkante meter per dier; 2 keer zoveel als de bio-norm. In combinatie met de lightroof – waardoor het altijd licht en helder in de stal is – zorgt dat voor goede resultaten, merkt Slager. “De melkproductie ligt hoog, de vruchtbaarheid is goed, er is een hoge klauwgezondheid en er zijn weinig ziektes.”
![De stroverdeler maakt een ronde door de stal. De koeien hebben nu door onderbezetting 18 m² ruimte per dier.]( "De stroverdeler maakt een ronde door de stal. De koeien hebben nu door onderbezetting 18 m² ruimte per dier.")
De stroverdeler maakt een ronde door de stal. De koeien hebben nu door onderbezetting 18 m² ruimte per dier.
Aanpassing bodem potstal
Slager deed wel een aanpassing aan de bodem van de potstal. De koeien lagen eerst op een laag zand met daarbovenop 60 centimeter stro. De potstal mestte hij dan 3 keer per jaar uit. Dat bleek niet optimaal. Slager had er meer dan een dag werk aan en het leidde tot veel onrust onder de koeien. Ook kwam te veel zand mee tijdens het uitmesten.
Slager besloot de zandbodem af te vlakken en er betonplaten overheen te leggen. Pas daarna volgt stro. Ook de frequentie van uitmesten, ging omhoog: eens in de 6 weken. Het bleek een goede oplossing. “Er is nu meer rust onder de dieren en het uitmesten kost me nog geen halve dag. Ook zijn de koeien schoner doordat de ondergrond droger is.”
![Slager melkt met twee Lely A4-robots en noteert gemiddeld 3,3 melkingen per dag. Er ligt rubber op de roosters.]( "Slager melkt met twee Lely A4-robots en noteert gemiddeld 3,3 melkingen per dag. Er ligt rubber op de roosters.")
Slager melkt met twee Lely A4-robots en noteert gemiddeld 3,3 melkingen per dag. Er ligt rubber op de roosters.
Bekijk ook de fotoreportage op het bedrijf van Slager