De vleesveehouderij kan concurrentie in de EU ondervinden van een groeiende melkveehouderij. De impact op rundvleesstromen moet nog blijken.
Mede door het eindigen van het melkquotum groeit de Europese melkproductie. De EU voorziet een toename van de totale melkproductie van circa 10 miljoen ton tussen 2014 tot 2024. In een aantal Europese landen wordt door de groeiende melkveehouderij concurrentie voorzien met de vleesveehouderij. Het rendement van productie van melk is immers hoger dan dat van vlees waardoor de vleesveehouderij in situaties van grond-, voer- en kapitaalconcurrentie het onderspit delft.
Daling van vleesveehouderij
Uit voorspellingen van de EU is een daling van de vleesveehouderij op te maken. Het aantal zoogkoeien in de EU neemt tussen 2014 en 2024 af van 11,9 naar 11,3 miljoen dieren. Dit vraagt wel een nuancering; de daling is al veel langer aan de gang en in het voorgaande decennium was die nog sterker. Het is daarom de vraag hoe groot het 'quotum'-effect werkelijk gaat zijn.
Concurrentie met melk
Over het algemeen voorzien marktdeskundigen druk op de vleesveehouderij in landen waar de melkveehouderij hard groeit. Albert Vernooij, marktanalist van Rabobank International, voorziet een lichte verschuiving naar het zuiden van Europa, vooral naar Italië en Spanje. "De krimp in melkveegebieden in het Noordwesten van Europa gaat de komende jaren door."
Het aantal runderslachtingen in de EU gaat op de langere termijn omlaag. Het aandeel kwaliteitsvlees neemt licht af.
Vernooi benadrukt dat eventuele veranderingen langzaam gaan. De impact van het wegvallen van de quotering en veranderingen binnen het GLB krijgen de komende jaren hun beslag. "Als melkvee- en vleesveehouders in Europa keuzes maken om hun productie te stoppen, veranderen of uit te breiden, gaat daar een periode overheen." Marktprijzen voor vlees en melk kunnen die snelheid beïnvloeden.
Omschakelen van vlees naar melk is niet overal vanzelfsprekend, benadrukt Kees van Vliet, sectormanager agrarisch bij ING. "Een deel van de ondernemers houdt vleesvee omdat ze niet willen melken. Ook zijn lokale gesteldheid van de grond en het klimaat bepalend."
Groeiambitie Ierland
Eén van de landen waar een grote groei van de melkveehouderij wordt verwacht is Ierland. De sector heeft de ambitie om de melkproductie tot 2020 met 50 procent te doen stijgen. Het land heeft door het grasweide-systeem een relatief lage kostprijs tussen de €20 en €25 per kilo melk.
Met een productie van 520.000 ton rundvlees per jaar is Ierland een belangrijke, maar geen bepalende speler in Europa.
De impact van toename van de melkproductie voor de vleesveehouderij moet nog blijken; melk heeft een hoger rendement per hectare dan vleesproductie, maar groei zal vooral komen uit uitbreiding door bestaande bedrijven. Ook is de vraag of de grote groeiverwachting van melkproductie wordt gerealiseerd. Een zwak punt voor ontwikkeling van de Ierse melkveesector is de lage grondmobiliteit, wat ingebed zit in de Ierse landbouwcultuur. Verder ontbreekt het op veel bedrijven aan een opvolger en laat het managementniveau op veel bedrijven te wensen over. De EU houdt rekening met een toename van 1 miljoen ton melk tussen 2014 en 2024; dat is ongeveer 20 procent meer melk dan in 2014 (5,4 miljoen ton). Een forse toename, maar niet zoveel als de eigen melkveesector aangeeft.
Daarbij komt dat Ierland binnen de EU een bescheiden plaats inneemt. Tussen 2011 en 2013 was de gemiddelde productie 520.000 ton en blijft daarmee ver achter bij Frankrijk, Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk.
De grootste productiestijging van melk wordt in Duitsland voorzien. Ierland zit in de middenmoot qua extra melk.
Toename slachtkoeien
Veranderingen in de rundvleesproductie zijn van alle tijden en van veel factoren afhankelijk. Voor de hele EU zijn gevolgen van import en export van rundvlees door en vanuit de EU, mede door toedoen van TTIP-afspraken, waarschijnlijk vele malen groter dan binnenlandse verschuivingen. Bovendien blijven wisselkoersen en handelsbelemmeringen, zoals recentelijk de Russische boycot, een onzekere impact geven. Volgens ING-er Van Vliet is het wegvallen van het de melkquotering geen reden voor de bank om het vertrouwen in de vleesveehouderij aan te passen.
Wel zal de groeiende Europese melkveestapel de komende jaren tot een toename van het aantal slachtkoeien leiden, terwijl de vleesveehouderij in totaal krimpt. Ook het aantal kalveren neemt toe (zie kader). De verhouding tussen de mindere en betere kwaliteitsklassen kan dus licht verschuiven ten voordele van de goedkopere rundvleeskwaliteiten.
De komende jaren blijft de rundvleesproductie dalen, door lagere rendementen en concurrentie met melkvee.