‘Is soja wel een alternatief?’

Soja kan een nieuw akkerbouwgewas worden in Nederland. Maar loop niet te hard van stapel, stelt Jos Steenhuis. Uit eigen ervaring weet hij dat het gewas het hier nog niet zo goed doet.

“Laat het soja verbouwen maar aan ons over, voor een paar euro leveren wij het wel bij jullie in Rotterdam. Daar zijn wij veel beter in.” Dat zegt mijn vriend die al 35 jaar in Brazilië woont tijdens het skypen. “Blijven jullie maar aardappels verbouwen daar in het koude Nederland. Daar zijn jullie weer goed in.”

Risico’s

Voor 40 jaar terug werd hier ook voor het eerst schoorvoetend begonnen met het verbouwen van mais en moet je nu zien. Zelfs in Noord-Europa hebben ze goede rassen om te verbouwen. “Het heeft zijn tijd nodig,” zeg ik.” Wat zijn de jaarlijkse kosten van een hectare grond daar bij jullie, vraagt hij. “Pacht moet je al gauw rekenen op €800 per hectare. vandaag de dag. Dan moet je wel een ton of 4 á 5 per hectare halen anders kom je financieel niet goed uit. Dat wordt het niet. De oogst is te laat in het seizoen. Er zit te veel risico aan. Europa heeft een tekort aan plantaardige eiwitten en het past wel in ons bouwplan. Kom jij deze zomer maar bij ons. Dan laat ik jou een mooi perceel soja zien”, zeg ik nog. “Nee kom jij maar hier, hier zijn hele grote velden met soja.” “We zien wel. Doe ze de groeten in ‘Brazil’ en tot gauw.”

Minder vaak aardappelen

2016 is een nat jaar. Tijdens het groeiseizoen hebben we nog nooit zoveel moeten spuiten tegen allerlei schimmelziekten. Eind augustus werden al verschillende percelen zwart van de phytophthora en dat is te vroeg. De schade kan wel 5 ton opbrengst per hectare bedragen. Ook alternaria en andere ‘moeilijke’ ziektes komen we steeds meer tegen, zegt een man van de NAK tegen mij.

Zou het niet beter zijn als wij boeren overgingen van een 1 op 2 naar een 1 op 3 aardappelteelt gaan? Maar dan moet dat wel iedereen doen. Anders heeft het nog geen zin, want als iemand phytophthora in de aardappels krijgt dan waait het zo over naar naburige aardappelpercelen. Ook al verbouwen die nog ruimer dan 1 op 3. Dus individueel kun je niet zo veel doen.

Je moet het breder aanpakken. Eigenlijk moet je daar een regel van maken. Het probleem is dan: wat moeten we dan nog meer verbouwen? Een gewas verbouwen, daar waar het goedkoopst verbouwd kan worden, is bepaald niet duurzaam. Je moet rouleren in je bouwplan. De veehouderij wordt verplicht om te extensiveren met zijn fosforprobleem, maar de akkerbouw moet ook gaan werken aan een draaiboek anders komen ze op den duur in de problemen.

Eerst goede rassen kweken

Agrifirm en de overheid streven naar 10.000 hectare soja in de 3 noordelijke provincies. Ik denk dat de overheid en Agrifirm veel te enthousiast zijn. Beter is het om eerst goede rassen te kweken en dan naar 10.000 hectare soja te streven. Ik kan begrijpen dat men een redelijke omvang van hectares moet hebben, anders wordt het verwerkingsproces te duur. Echter, boeren moeten goed in de gaten houden wat ze verdienen met deze nieuwe teelt.

Oogst valt nog tegen

Ik schrijf dat uit eigen ervaring. Vorig jaar (en dit jaar) heb ik voor het eerst soja geteeld. Ik ben best enthousiast over dit nieuwe gewas. Maar het is nog geen gewas dat je er zo bij doet. Vooral de oogst is mij tegengevallen. Het is te laat rijp. En de combine heeft nogal wat te lijden. Vandaar dat ik ook pleit voor meer onderzoek naar betere rassen met hogere opbrengsten die vroeger rijp zijn. Zolang dat niet aan de orde is moeten boeren gecompenseerd worden. Door soja in de vergroeningsregeling te doen zet je een stap in de goede richting, maar er moet meer gebeuren. Anders blijft het bij 200 hectare soja, de hoeveelheid die nu in Nederland verbouwd wordt.

Ook is het onverstandig om soja te telen in plaats van granen. Granen hebben we hier  nodig voor ons bouwplan vanwege de vruchtwisseling. We kunnen beter streven naar 1 op 3 aardappelteelt.

Jos Steenhuis is akkerbouwer in Barger–Compascuum