Eiwit- en vezelgewas in vergroening

Den Haag – In de ecologische aandachtsgebieden (EFA’s) in het kader van de vergroeningsmaatregelen van het Europees landbouwbeleid (GLB) is de teelt van eiwitrijke gewassen, vlas en hennep met een vanggewas toegestaan.

Dat staat in de nationale invulling van het GLB, die staatssecretaris Sharon Dijksma (Economische Zaken) bekend heeft gemaakt.

De EFA-verplichting van 5 procent natuurbraak van het areaal bouwland per bedrijf geldt voor 12.500 bedrijven. Dat betekent dat in Nederland 33.500 hectare ecologische aandachtsgebieden komen.

De EFA’s mogen op drie manieren worden ingevuld. In een ‘equivalentiepakket’ moet de totale verplichte 5 procent EFA worden ingevuld met een beheerde akkerrand, waarbij aangrenzende sloten, eiwitgewassen en vlas- of hennepteelt met een vanggewas en landschapselementen mogen meetellen. De beheerde akkerrand moet minimaal 30 procent van de EFA zijn en voor minimaal vijf jaar blijven.

Boeren kunnen ook kiezen voor de teelt van eiwitrijke gewassen als luzerne, rode klaver, esparcette, rolklaver, lupine en veldbonen. Ook mag vlas of hennep worden geteeld onder voorwaarde dat er ook een vanggewas wordt geteeld. Gebruik van bemesting en gewasbeschermingsmiddelen is in deze teelten toegestaan. Een verbod op mest en gewasbescherming zou de teelt van eiwitgewassen onmogelijk maken.

Houtwallen, heggen, vrijstaande bomen en bomenrijen kunnen niet als EFA worden aangemerkt. Hoewel de staatssecretaris dat aanvankelijk wel wilde, ziet ze ervan af omdat de kosten van controle en registratie uit zouden komen op ongeveer €2.500 euro per jaar per hectare. Landschapselementen die nu al onder agrarisch natuurbeheer vallen, kunnen wel als EFA worden aangemerkt, maar dan vervalt de beheersvergoeding.

In 2015 is het mogelijk om met maximaal tien boeren gezamenlijk invulling aan de EFA te geven. Elk bedrijf moet hierbij minimaal 2,5 procent EFA aanleggen. Ook hierbij geldt dat gronden in agrarisch natuurbeheer niet meetellen bij de invulling van de verplichte EFA.

Dijksma trekt jaarlijks €10 miljoen uit voor innovatie en verduurzaming in de kalfsvleesketen. Dat moet de terugval in inkomenssteun in de kalversector enigszins compenseren. Voor de vleesstiersector wil Dijksma jaarlijks €500.000 reserveren in het plattelandsontwikkelingsprogramma, bestemd voor innovatie en investeringen om de sector toekomstbestendig te maken. Voor intensieve melkveehouders komt geen extra compensatie voor de forse daling van inkomenssteun.

Om de aardappelzetmeelteelt te compenseren wordt jaarlijks €2 miljoen uitgetrokken voor het Innovatieprogramma Landbouw Veenkoloniën. Groningen en Drenthe dragen ook ieder €1 miljoen bij.

In een eerste reactie zegt de VVD-fractie in de Tweede Kamer op hoofdlijnen in te stemmen met Dijksma’s plannen. Woordvoerder Helma Lodders heeft zorgen over de gevolgen voor de kalver- en zetmeelsector. Bovendien vindt de VVD dat Dijksma de keuze voor toegelaten gewassen in de EFA’s niet moet beperken. Wat elders in de EU mag, moet ook in Nederland worden toegestaan, zegt Lodders.

Hoewel Nederland de goede richting kiest, is LTO Nederland ontevreden over de uitwerking van Dijksma.  Op het gebied van vergroening in de akkerbouw is nog verbetering nodig, zegt voorzitter Albert Jan Maat in een eerste reactie.

Volgens Maat moeten vanggewassen volledig opgenomen worden in de vergroeningspakketten. “In plaats van de mogelijkheden te benutten die Europa biedt, koerst Dijksma aan op meer beperkingen. Haar benadering staat haaks op de brief die ze eind vorig jaar naar de Tweede Kamer stuurde”, zegt Maat, die er aan toevoegt dat vergroening  nooit mag leiden tot braaklegging van kostbare landbouwgrond.