Macht, coöperatie en geld

Je denkt: macht en coöperatie – past dat wel?bij elkaar? Nou ja, laten we daar maar niet naïef ?over doen.

In deze tumultueuze coöperatieve tijden rijst de vraag: dient de uitoefening van macht louter het 
ledenbelang of ook het persoonlijke gewin?

In de Boerderij AgriTop 50 van machtigste personen in de Nederlandse agribusiness bezetten de 
coöperaties met zeven commissarissen en elf direc-
teuren 18 plaatsen. ‘Coöperatie’ reken ik ruim: naast FrieslandCampina, FloraHolland, Agrifirm, Cosun, Avebe, CRV en DOC Kaas ook Rabobank Nederland, Vion en ForFarmers.

Eerst over de transparantie. Waar beurs-nv’s gehouden zijn directiesalarissen en commissarisvergoedingen te rapporteren, staat dit de coöperaties vrij. Je denkt: die zijn verantwoording schuldig aan leden en hebben niets te verbergen. Toch: CRV rapporteert beide getallen niet en ook Agrifirm, Cosun, DOC en ForFarmers noemen geen 
directiesalarissen. Voor laatstgenoemde kun je wel het prospectus bestuderen. Transparantie kan dus beter. De NCR governance code vraagt er overigens niet om.

Als commissaris zit je het beste bij de Rabo: 
gemiddeld €115.000 in 2012. FrieslandCampina volgt met een bedrag waarvoor je ook een paar koeien kunt laten rondlopen, maar daar was het ook om te doen: €69.000. De rest is niet zo spannend meer met bedragen tussen de €20.000 en €45.000.

Dan de directeuren. Opnieuw: niets zoals de Rabobank. Gemiddeld €2,3 miljoen, inclusief pensioen en de onlangs afschafte variabele beloning. FrieslandCampina opnieuw nummer twee met gemiddeld €1,3 miljoen. De directievoorzitters krikken het gemiddelde op. Vion volgt met zo’n 950K, Avebe op 660K, ForFarmers zit tegen de 600K, FloraHolland op bijna 500K. Gebeuren daar rare dingen? Nou, ja, bij de Rabo 
gebeurt wel het een en ander, concluderen we de laatste maanden. De rest lijkt redelijk ‘marktconform’.

Waar je op glad ijs kunt komen, is bij zaken als aandelenbezit. Die hadden Vion-directeuren tot voor kort. In 2012 kon men cashen voor de crash. Bij FrieslandCampina kon je als directeur beursobligaties hebben. Rabo-directeuren leenden €4,8 miljoen tegen 4,4 procent, maar ja, daar is het ook een bank voor. Spannender is het spel bij ForFarmers. Dat is van een andere orde en nodigt uit tot nadere analyse.

Onno van Bekkum, onafhankelijk coöperatiedeskundige (www.coopchampions.com)