Nieuwe phytophthorakloon in Nederland

In Nederland en Duitsland is een nieuwe phytophthora-kloon opgedoken in aardappelen. Dat blijkt uit Europees monitoringsonderzoek van wetenschappelijk bedrijfsnetwerk Euroblight, dat bestaat uit middelenfabrikanten, kwekers en Europese onderzoeksinstellingen.

De schimmelziekte phytophthora is de grootste schadepost voor de akkerbouw. Sinds 2013 wordt de phytophthora-populatie in heel Europa in kaart gebracht. Klonale lijnen zijn sterke phytophthora-stammen die zich ongeslachtelijk voortplanten. De eigenschappen van de betreffende phytophthora-stam blijft dus na voortplanten grotendeels gelijk.

Nieuw stam 11 keer gevonden

De nieuwe klonale lijn luistert nu nog naar type-aanduiding EU_36_A2. In 2015 is de stam 11 keer aangetroffen. In de totale Europese phytophthora-populatie heeft het nu een aandeel van 1,8%. De stam heeft nog geen officiële bijnaam zoals de al wat bekende oudere klonale lijnen Blue 13, Pink 6 en Green 33.

‘Stam is gevoelig of ongevoelig of superfit’

Er is een reden dat EU_36_A2 er is. De nieuwe stam is ergens gevoelig voor of juist niet gevoelig voor, of is superfit. Anders zou ze niet in korte tijd zo groot geworden zijn, vindt Geert Kessel. Hij is onderzoeker gewasbescherming bij Wageningen UR, een van de organisaties verbonden aan Euroblight. “Of EU_36_A2 gevoelig of juist ongevoelig is voor een bepaalde actieve stof, of juist een superfitte stam is, weten we echter niet. In tegenstelling tot enkele jaren terug toen ontdekt werd dat Green 33 ongevoelig was geworden voor het middel Shirlan, komen we dit bij EU_36_A2 zeer waarschijnlijk ook niet te weten, omdat de productschappen zijn opgeheven.”

Geen geld voor onderzoek

Door de opheffing van de productschappen is er vanuit de overheid geen geld meer voor dit soort fundamenteel, onafhankelijk onderzoek. De nieuwe Brancheorganisatie Akkerbouw zou dit kunnen doen, mits het bedrijfsleven meebetaald. De kans is echter niet zo groot dat de middelenfabrikanten daartoe bereid zijn. Of de nieuwe kloon geëlimineerd kan worden door een andere bestrijdingsstrategie, net als enkele jaren geleden toen het gebruik van Shirlan werd teruggeschroefd, zal daarom niet duidelijk worden.

Ontstaan uit onbekende phytophthora-stam

Veel meer weten we eigenlijk nog niet over EU_36_A2, vertelt Geert Kessel. “Wat we wel weten is dat de stam triploïd is, terwijl de meeste phytophthora-stammen diploïd zijn. Echter, alle ‘succesvolle’ klonale lijnen zoals Blue 13 en Pink 6, zijn triploïd.” 

Wat de onderzoekers ook weten is dat de stam zich weet te handhaven in een door Blue 13 gedomineerde phytophthora-populatie. Met andere woorden: beide stammen lijken even fit. Tot slot blijkt uit DNA-onderzoek dat EU_36_A2 geen nakomeling is van de stammen Blue 13 en Green 33. Hij is ontstaan uit een andere onbekende phytophthora-stam.