Twee derde telers: geen toekomst zetmeel

Doetinchem – Twee derde van de akkerbouwers in de Veenkoloniën denkt dat de teelt van zetmeelaardappelen straks niet meer rendabel is. Daardoor krimpt het areaal met 10 tot 20 procent. Dat verhoogt de kostprijs voor zetmeelconcern Avebe.

ABN Amro maakte een studie naar de toekomst van de akkerbouw in de Veenkoloniën. Die drijft op de teelt van zetmeelaardappelen. Volgens de bank valt een derde van het inkomen van de telers weg door de herziening van het EU-landbouwbeleid. Een gemiddeld veenkoloniaal akkerbouwbedrijf van 100 hectare met 45 procent zetmeelaardappelen in het bouwplan en de rest graan en bieten, ontving jaarlijks 63.000 euro aan bedrijfstoeslagen. Vanaf 2019, na de overgangsperiode, is dat gezakt naar 33.600 euro.

Hoger saldo

Door de ontkoppeling behouden de telers de toeslagen. Ze kunnen kiezen voor andere gewassen die een hoger saldo opbrengen dan zetmeelaardappelen. Volgens de bank denken de akkerbouwers daarbij vooral aan tarwe en voedergewassen, maar ook aan consumptieaardappelen en bieten. Onder akkerbouwers met meer dan 200 hectare land is 60 procent neutraal of positief over de toekomstige winstgevendheid van zetmeelaardappelen. ABN Amro verwacht dan ook dat de schaalvergroting doorzet.

De toeslag is sinds oogst 2012 ontkoppeld. De bank ziet sindsdien een lichte verschuiving naar andere gewassen. In Duitsland is de ontkoppeling eerder ingevoerd, schrijft de bank. “Daar daalde het areaal zetmeelaardappelen met ongeveer een kwart. De goede saldo’s van energiegewassen boden een aantrekkelijk alternatief.”

Avebe moet 7 euro per ton zetmeelaardappelen extra betalen om zo’n verschuiving te voorkomen. Als de hectareopbrengst 4,5 ton stijgt, wordt hetzelfde effect bereikt. De bank gaat in de berekening uit van een opbrengst van 50 ton zetmeelaardappelen per hectare en een daling van de toeslag van 700 naar 350 euro per hectare. De bank noemt dit ‘stevig maar realistisch’.

Maar ABN Amro gaat er dan wel van uit dat de daling van de toeslagen ook wordt gecompenseerd door de andere teelten op het akkerbouwbedrijf. De daling van de toeslagen beslaan immers het volledige bedrijf. Als de akkerbouwer met de andere teelten de terugval in toeslagen niet kan compenseren, moet Avebe nog beter presteren of moeten de hectareopbrengsten nog verder omhoog.

Zakelijkere relatie

De relatie tussen Avebe en de telers van zetmeelaardappelen wordt zakelijker. Dat komt door de invoering van het nieuwe Europese landbouwbeleid (GLB), schrijft de bank in de studie. Brussel ontkoppelde de toeslag en de teelt. “Het nieuwe GLB leidt tot een meer bewuste gewaskeuze van de akkerbouwers”, schrijft ABN Amro. “Gewassen die structureel onvoldoende bijdragen aan het inkomen, staan onder druk. Op deze wijze draagt het nieuwe GLB bij tot meer ondernemerschap en marktgericht telen.”

Maar er zit wel een gevaar in voor zetmeelconcern Avebe. Akkerbouwers kunnen ook kiezen voor andere gewassen. “Een snelle daling van het areaal zetmeelaardappelen leidt tot een verhoging van de kosten per eenheid bij de zetmeelproductie. Het vermindert het rendement van de teelt voor de telers die overblijven. Avebe en de zetmeeltelers zijn sterk verbonden en hebben beide baat bij een efficiënte en marktgerichte bedrijfsvoering. De grootste concurrent van Avebe zijn de leden zelf.”

Efficiëntie en innovatie

Om het tij te kleren investeerde Avebe sinds 2006 fors in efficiëntie en innovatie. Volgens ABN Amro levert deze strategie goede resultaten op. “De marktpositie is versterkt en de zetmeelprijs verhoogd. De schaalvergroting zet door bij de telers. Dat maakt de keten efficiënter.”

Internationale organisaties als de FAO en de OESO verwachten dat de prijzen voor agrarische grondstoffen goed op peil blijven door de groei van de wereldbevolking en de toename van de welvaart. Dit maakt het voor Avebe nog noodzakelijker een goede aardappelprijs te betalen, concludeert de bank.