‘Private keuringen onmisbaar voor Nederlandse exportpositie’

De regering overweegt de ZBO’s samen te voegen. De plantaardige sectoren zijn tegen een fusie van de keuringsdiensten. “Wat bezielt de overheid?”

Een fusie van de agrarische keuringsdiensten tot één publieke ZBO (Zelfstandig Bestuurs Orgaan), gaat de plantaardige sector geld kosten. De sector vreest dat de keuringen duurder worden en dat het imago van Nederland op de exportmarkten schade oploopt.

Een ZBO voert overheidstaken uit, met soms private activiteiten ernaast. In de plantaardige sector gaat het onder andere om de keuringsdiensten BKD, NAK, KCB en NAK Tuinbouw. De regering overweegt om de ZBO’s te herstructureren. De keuringsdiensten worden aangestuurd en gecontroleerd door de overheid, die ook de bestuursvoorzitters benoemt. Maar het bedrijfsleven bestuurt de keuringsdiensten. Daar is wel eens kritiek op van importerende landen, staat in een kamerbrief van staatssecretaris Dijksma (landbouw) en minister Schippers (volksgezondheid).

De plantaardige sectoren vrezen dat de regering de keuringsdiensten laat fuseren tot één overheidsinstantie. Net zoals de NVWA op 1 januari 2012 ontstond uit een fusie van de Voedsel en Waren Autoriteit, de Algemene Inspectie Dienst en de Plantenziektenkundige Dienst. De NAK is niet blij met dat vooruitzicht, zei directeur Eric Casteleijn deze week op de telersvergadering in Emmeloord. Casteleijn verwijst naar het rapport van de Algemene Rekenkamer over de NVWA. “Er ging heel wat fout bij die fusie. Er is volgens de rekenkamer onvoldoende overlap van activiteiten. Wij vrezen een herhaling als de keuringsdiensten moeten fuseren tot één overheidsinstantie.”

Casteleijn verwacht dat de keuringen duurder worden. “Overheidsdiensten werken bureaucratischer dan private instellingen. De tarieven van de NAK liggen de helft lager dan die van de NVWA. De NVWA verhoogt de tarieven voor de plantaardige sector dit jaar met 45 procent. Die van de NAK blijven gelijk.”

Directeur Gerard Backx van pootgoedhandelshuis HZPC snapt niet wat de overheid bezielt. “Het ministerie van Economische Zaken (EZ) heeft de productie van uitgangsmateriaal benoemd als economische topsector. De private keuringen van de keuringsdiensten zijn daar onmisbaar voor.”

Bovendien worden de keuringen duurder, verwacht Backx. “De NAK keurt de pootaardappelen niet alleen op wettelijke eisen, maar ook op de kwaliteitsnormen van HZPC. Na een fusie moet zowel een overheidsinstantie als een private keuringsdienst het pootgoed keuren.”

Backx bestrijdt dat de overheid te weinig zeggenschap heeft over de keuringsdiensten. “De ZBO’s worden weliswaar bestuurd door het bedrijfsleven, maar staan onder toezicht van de overheid. Keuringsreglementen kunnen alleen met toestemming van de overheid worden veranderd. De keuringsdiensten worden volledig betaald door het bedrijfsleven.”

Ook Upt Hiddema, voorzitter van de LTO-werkgroep Pootaardappelen, maakt zich zorgen. “Het NAK-certificaat is een sterk merk. Dat ondersteunt de export en mag niet verloren gaan.”

Er is deze week een gesprek geweest op EZ, zegt Hiddema. “De plantaardige sectoren willen de eigen keuringsdiensten behouden. De regering laat zich leiden door recente voedselschandalen in de veesector. De plantaardige sectoren deden er generaties over om hun keuringsdiensten op te bouwen tot het huidige hoge niveau. Andere exporterende landen zijn hier jaloers op. Wat wij in generaties hebben opgebouwd, moeten politici niet in korte tijd verloren laten gaan.”

Een woordvoerder van het ministerie van EZ zegt dat in het regeerakkoord van oktober 2012 al is aangekondigd dat de ZBO’s onder de loep worden genomen. “Het kabinet heeft inmiddels besloten de taken van de keuringsdiensten in de land- en tuinbouw en die van de Raad voor Plantenrassen te bundelen. Er komen twee ZBO’s, een plantaardige en een dierlijke. Dat leidt tot een verdere professionalisering en is goed voor het internationaal aanzien. Dat is in het belang van de exportpositie.”

De woordvoerder zegt dat de plannen voor de ZBO’s verder worden uitgewerkt. “Rond de zomer moeten die duidelijk zijn.”