Spanje ijvert voor importcontroles Marokkaanse tomaten

Harde taal sprak de Spaanse Clara Aguilera aan de vooravond van het overleg dat acht Europese gewesten deze week in Brussel hebben gevoerd met landbouwcommissaris Dacian Ciolos. De minister van landbouw en visserij van het Zuid-Spaanse Andalusië had haar pijlen vooral gericht op de Europese import van tomaten en andere tuinbouwproducten uit Marokko.

Aguilera zou bij Ciolos met de vuist op tafel slaan om onmiddellijk verscherpte douanecontroles af te dwingen. Anders zouden veel telers uit Spanje en de rest van Europa immers kopje onder gaan in de stortvloed van goedkope tomaten uit Marokko.

Of het hartstochtelijke pleidooi van Aguilera in Brussel even heet is opgediend en of de minister haar doel heeft bereikt, is nog even onduidelijk. Het Andalusische landbouwministerie geeft geen commentaar op de ontmoeting met Ciolos en verwijst naar een persbericht waarin Aguilera de Europese Commissie en de lidstaten in algemene termen oproept om aan de importen uit “derde landen” dezelfde voorwaarden te stellen als die waaraan Europese producenten moeten voldoen.

Geen woord dus over de eis van verscherpte controles op de invoer uit Marokko. Dat kan te maken hebben met de noodzaak van een zekere diplomatieke terughoudendheid zolang de onderhandelingen in gang zijn. Maar Roque García van de boeren- en tuindersbond UPA in Almería wijst op een praktisch probleem bij de importcontroles. “De Europese Commissie sluit het handelsakkoord, maar laat vervolgens de controle op de invoer in de havens volledig over aan de lidstaten”, zegt García. “De commissie legt geen bindende instructies op aan de lidstaten over de toelaatbare hoeveelheden en de kwaliteitseisen waar de producten aan moeten voldoen.” Gevolg is volgens García dat in Rotterdam en in de Franse havens onbeperkt Marokkaanse tomaten gelost kunnen worden.

Kort voor haar overleg met landbouwcommissaris Ciolos in Brussel had minister Aguilera flink uitgehaald naar Frankrijk. “Er zijn landen die zich uit eigenbelang niets aantrekken van de afspraken uit handelsakkoorden”, zei de Andalusische minister in een verwijzing naar Spanjes noordelijke buur.

Dat eigenbelang zou bestaan uit de behoefte van de Franse autoindustrie, telecombedrijven en banken om soepeler toegang te krijgen tot de Marokkaanse markt. In ruil daarvoor zouden de Franse douane een oogje dichtknijpen bij de invoer van tomaten uit Marokko. “Wij zijn niet meer dan wisselgeld”, is de conclusie van Roque García. De leider van UPA in de Andalusische tuinbouwprovincie Almería ziet nog een andere partij die baat heeft bij de ongecontroleerde importen: de grote winkelketens, die vooral in handen zijn van Frans en Duits kapitaal. “Zij profiteren het meest van de lage prijzen die de tuinders ontvangen. Niet de klant in de winkel”, aldus García.

De jongste cijfers van Spanjes grootste boerenbond Coag bevestigen dit beeld. Voor een kilo tomaten krijgt de teler 15 tot 25 cent. Dat is opnieuw minder dan vorig jaar en ruim onder de productiekosten van 54 cent. Volgens Coag zijn die lage prijzen het gevolg van de concurrentie uit Marokko en de machtspositie die de distributiesector heeft ten opzichte van de telers.
De instelling van verplichte importcertificaten zou een deel van het`probleem kunnen oplossen, meent Coag. Voor een ander deel zou de oplossing gezocht moeten worden in uitzonderingen op de Europese concurrentienorm, waardoor telers gezamenlijk kunnen onderhandelen met de distributiesector. De vraag is of de politieke wil daarvoor in Europa aanwezig is.