Schapen naar de bergen

De schapen gaan hier in Frans Baskenland nog steeds in de zomer naar de hooggelegen bergweiden. De controle vraagt er veel arbeid.

Hier brengen veel boeren hun vee gedurende de zomer naar de bergen. Op deze manier worden de in de regel ruige bergweiden onderhouden. Bovendien sparen de boeren zo het gras van hun eigen weilanden om er hooi van te maken. Het verplaatsen van het vee noemen ze hier de transhumance. Vroeger verbleven de boeren zelf ook maanden in de bergen om er hun vee in de gaten te houden, of om de schapen te melken en kaas te maken.

In de bergen zijn nog heel veel berghutjes te vinden waarin de boeren de zomer doorbrachten. De cajola is een zeer eenvoudig ingerichte hut waar alleen de meest noodzakelijke voorzieningen in staan: een bed, een klein aanrecht, een tafel en een paar stoelen. Elektriciteit is er meestal niet en het water komt uit een van de vele bronnen.
Tegenwoordig blijven de boeren in de zomer thuis. De kuddes worden regelmatig, soms zelfs dagelijks, bezocht door de eigenaar(s). Die drijven de schapen dan vanaf de hoger gelegen weiden naar beneden. Vervolgens plaatsen ze de dieren in een omheining zodat alle schapen gecheckt kunnen worden op afwijkingen aan hoeven en ogen.

Mee de bergen in

Om dit dagelijkse tafereel eens van dichtbij te bekijken, nodigde een bevriend echtpaar uit Alçay ons uit een dag mee te gaan naar de bergen en hun cajola. We vertrokken vroeg. De met ochtendnevel bedekte zon zorgde voor een prachtig uitzicht in de bergen. Eenmaal aangekomen op de plaats van bestemming waren de schapen al bijeengedreven. Het gebruik van bordercollies maakt deze klus een stuk gemakkelijker. Bordercollies zijn slimme honden, die snel weten wat er van hun gevraagd wordt.
De kudde bestaat uit schapen van meerdere boeren. Dat betekent dat iedere boer, ongeveer om de vijf dagen, een ritje naar de bergen maakt om de schapen te controleren. Wanneer alle schapen zijn gecontroleerd worden ze weer vrij gelaten en gaan ze terug naar de hoger gelegen weiden. Een mooi gezicht, al die schapen bij elkaar!
Wij verbazen ons echter ook over deze arbeidsintensieve manier van boeren. Het hele ritueel kost een halve dag. En dat om de vijf dagen!

Frans Baskenland is een land van tradities. Het boerenbestaan is daarmee zo sterk verweven dat veel dingen nog steeds zo gedaan worden als 100 jaar geleden. Gelukkig zitten daar veel goede tradities tussen, zoals lekker eten en drinken in prettig gezelschap in een berghut ergens in de Pyreneeën.

o’s: Alinda van Dijk