Peeldorp speelt eigen oorlogsgeschiedenis

Varkenshouder Leo van Asten speelt volgende week een van de hoofdrollen in het toneelstuk ’D’n Twist blieft d’n Twist’ in Westerbeek, over de oorlogsjaren in het Oost-Brabantse dorp. Een groot deel van de dorpsbewoners doet mee. Als speler, decorbouwer of kaartjesknipper.

Leo van Asten speelt graag toneel. Op de planken kun je niet piekeren over lage opbrengstprijzen of volle mestkelders. Dan kruipt hij in de huid van een ander en is alle sores onmiddellijk vergeten. Hartstikke leuk, pure ontspanning. Zwerver, autohandelaar, kok, grootvader; je kunt het zo gek niet bedenken of Van Asten is het wel geweest.

Dit jaar speelt varkenshouder Van Asten de rol van Helm Egelmeers, de zoon van een bejaard boerenechtpaar uit het Oost-Brabantse Westerbeek dat in de oorlogsjaren een aantal onderduikers uit handen van de Duitsers wist te houden.
Joden, politieke vluchtelingen, jongens die weigerden om voor de vijand te werken, ze konden allemaal bij Jan en Dora Egelmeers terecht. Zoon Helm ploegde, zaaide en molk de koeien. Hij was de echte boer in de familie, maar had ook lol met de onderduikers en hield verder zijn mond in het dorp.

Het is allemaal echt gebeurd, meer dan 65 jaar geleden. Van Asten heeft ter voorbereiding op zijn rol in het toneelstuk ’D’n Twist blieft d’n Twist’ – Twist is de vroegere naam van het dorp Westerbeek – nog uitgebreid gesproken met de weduwe van Helm Egelmeers. Zij trouwde een paar jaar na de oorlog met Helm.

Van Asten zag foto’s, hoorde persoonlijke verhalen. Zo kan hij nog beter in de huid kruipen van de man die hij binnenkort tot leven brengt in aanwezigheid van honderden van zijn mededorpsbewoners.

Het stuk wordt gespeeld in de openlucht, zeven avonden achter elkaar. Alle voorstellingen zijn uitverkocht. Zestig dorpsbewoners spelen een rol in het stuk. Daarnaast zijn er nog vijftig vrijwilligers die meehelpen om de tribune en het decor op te bouwen. Meer dan tweeduizend kaarten zijn verkocht. Wie niet speelt of meehelpt, zit volgende week zeker op de tribune.

De toeschouwer wordt geconfronteerd met de dreigende aanwezigheid van de Duitse bezetter, met het verzet en de slimme overlevingspraktijken van de boerenbevolking, maar ook met Westerbekers die zich aansloten bij de NSB. En natuurlijk met Jan en Dora Egelmeers die zich weinig aantrokken van de regels en richtlijnen van de bezetter en zelf wel bepaalden wat goed en fout was. Onderduikers een vluchtplek geven, dat was in hun ogen goed.

De toneelgroep Westerbeek bestaat vijftig jaar, een extra reden om dit jaar een bijzonder stuk op de planken te brengen, het ware verhaal over de oorlogsjaren in de Westerbeek. Het dorp ligt niet ver van Overloon waar in 1944 enorm is gevochten tussen de Duitsers en de geallieerden. Westerbeek lag net achter de frontlinie en herbergde veel vluchtelingen en Engelse soldaten.
De partner (Henny Lenkens) van de regisseuse (Jet Lenkens) heeft het stuk geschreven; zijn vader (Toon Lenkens) was een van de onderduikers.

Henny Lenkens heeft het levensverhaal van zijn vader opgetekend en gesproken met tientallen onderduikers, inwoners van Westerbeek en andere ooggetuigen. Toon Lenkens zat samen met een van zijn lotgenoten meer dan een half jaar verstopt in een oude gierkelder, afgedekt met takkenbossen.

Hoofdrolspeler Van Asten vindt het belangrijk dat dit deel van de geschiedenis van zijn dorp is opgetekend en straks voor de inwoners wordt gespeeld. Voor de ouderen vanwege de herinnering aan hun eigen jeugdjaren, want in feite is het stuk toch een hommage aan hun moed de vijand te tarten. Voor de jongeren van nu is het stuk leerzaam, zegt Van Asten. Zij leren hoe er vroeger werd geboerd in dit deel van Brabant.

Afgelopen maanden is een dwarsdoorsnede van de oude langgevelboerderij van Jan en Dora Egelmeers opgebouwd. Daar gaat het straks gebeuren. Vrijwilligers zijn er mee bezig geweest. Balken, stenen, riet, alles is gratis ter beschikking gesteld. In de stal staan twee koeien, er lopen een paar kippen. Tot in detail wordt het kleine gemengde bedrijf van de familie in beeld gebracht.

Van Asten ziet uit naar de première op Bevrijdingsdag. De spanning in het dorp neemt toe, ook hij krijgt af en toe de zenuwen. De lokale en regionale schrijven al weken over het toneelstuk. Het moet goed gaan. De varkenshouder is vol vertrouwen. De spelers weten wat er van hen wordt verwacht. Hij ook.