‘Het e-woord valt weer vaker: emigreren’

Steeds vaker valt tijdens de gesprekken met boeren het ‘e-woord’. Het e-woord roept verschillende reacties bij mensen op. De oudere generatie doet het regelmatig af als een bevlieging van zoon of dochter die wel weer overwaait. Soms neemt men het niet serieus en hoopt eigenlijk stilletjes dat het e-woord geen werkelijkheid wordt. U snapt het al: het e-woord staat voor emigratie.

Toenemend twijfel over voortbestaan

Gevoed door de toenemende twijfel over het voortbestaan van het boerenbedrijf hier denken sommige ondernemers na over een stap naar het buitenland. Emigratie kan veel emotie oproepen. Je emigreert over het algemeen niet uit weelde. Je hoopt het op een nieuwe plek beter te krijgen dan wat je hier achterlaat. De meeste boeren die emigreren of daar over nadenken, zijn de regelgeving zat en zien onvoldoende toekomstperspectief in eigen land.

Emigratie grijpt diep in op je leven en levensomstandigheden. Je moet alles loslaten wat je in de afgelopen jaren zorgvuldig hebt opgebouwd. Emotioneel en sociaal gezien is het een enorme stap: in feite moet je helemaal opnieuw beginnen in een land waar je wellicht niemand kent. Naast het feit dat emigratie nieuwe kansen biedt, zijn er ook onzekerheden: het is niet alles goud wat er blinkt.

Doorzettingsvermogen

Emigratie is ook niet voor iedereen geschikt, je moet een groot doorzettingsvermogen hebben en avontuurlijk zijn ingesteld. Je zult een andere taal en andere sociale gewoontes moeten leren. Zaken doen in het buitenland gaat vaak op een andere wijze dan we hier gewend zijn. En financieel moet je uiteraard een goede basis hebben.

Een vertrek naar het buitenland kan geen bevlieging zijn, daar zijn de belangen en is de impact te groot voor. Emigratie vraagt om een gedegen en zorgvuldige voorbereiding. Onderzoek naar geschikte landen en locaties en lokale kansen en bedreigingen vraagt dus om tijd. Maar ook het onderlinge gesprek aangaan in het gezin en de familie vraagt om tijd, net als geduld en wederzijds begrip.

Spanning en ruzie

Ik begeleidde eens een jong echtpaar met emigratieplannen. Na veel wikken en wegen waren ze enthousiast over emigratie geworden. Er werden contacten gelegd op de beoogde bestemming, een verkennende reis werd gemaakt en plannen uitgewerkt. Een cruciaal aspect werd echter niet uitgewerkt: hoe vertellen we het de familie? Emigratie was wel eens geopperd, maar werd door ouders resoluut afgewezen en liep meestal uit op spanning en soms ruzie.

Doorpratend met ouders over de situatie komt boven water waar hun terughoudendheid en verzet vandaan komt: emotionele binding met de plek waar ze wonen, onzekerheid over hun toekomst en daarnaast het vertrek van de kinderen. Allemaal heel begrijpelijke zaken.

Moraal van dit verhaal: doe je onderzoek, bereid je goed voor, maar vooral: praat er met elkaar over, hoe lastig het ook kan zijn.