Greenpeace richt vizier opnieuw op de Staat, nu met meer munitie

Er staat dinsdag veel op het spel tijdens de rechtszaak tussen Greenpeace en de Staat der Nederlanden. Gedwongen uitkoop van boerenbedrijven, maximaal €15 miljard, maar ook gezichtsverlies. Al volgt pas in januari de uitspraak.

Greenpeace en de Staat treffen elkaar dinsdag voor een tweede keer dit jaar in de rechtszaal over de stikstofaanpak van het kabinet en de gevolgen daarvan voor de kwetsbare natuur. Greenpeace eist dat het kabinet de stikstofuitstoot drastisch en snel (eind 2025) naar beneden brengt om de natuur te beschermen. De Staat moet zich verdedigen en ook Stichting Stikstofclaim zal een pleidooi houden.

Afgelopen voorjaar verloor Greenpeace nog een kort geding over de natuur tegen de Staat. Nu liggen de kaarten anders. Het kabinet lijkt kwetsbaar na het in september geschrapte Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Terwijl de rechter na het kort geding – toen nog mét NPLG – juist om ‘passende maatregelen’ vroeg.

De passende maatregelen zijn er last minute gekomen. Vorige week lekte een conceptbrief via RTL Nieuws uit over de stikstofaanpak van het kabinet. De plannen zelf waren niet nieuw, wel de verdeelsleutel. Landbouwminister Femke Wiersma presenteerde een pakket van €5 miljard. Onder meer met €2,25 miljard voor innovatie en doelsturing, €1 miljard voor een brede beëindigingsregeling en €0,75 miljard voor natuurherstel. Dit pakket is maandagmiddag besproken tijdens de wekelijkse ministerraad. Er is na afloop echter nog geen definitieve brief uitgegaan. Omdat de brief nog geen definitieve status heeft, kon minister Wiersma na afloop van de ministerraad ook niet ingaan op de gelekte brief bij RTL Nieuws.

Gevolgen voor boer en overheid

De grote vraag is of de juridische verdediging van de Staat standhoudt in de rechtszaak tussen Greenpeace en de Staat. Juristen hebben hun twijfels en Greenpeace-directeur Andy Palmen noemde de plannen in de gelekte conceptbrief van het kabinet ‘bestuurlijk cabaret’. Hij verwacht tijdens de bodemprocedure aan het langste eind te trekken.

De grote vraag is wat de gevolgen van een door de Staat verloren rechtszaak voor de landbouw zouden zijn. Greenpeace zelf spreekt van gedwongen uitkoop van piekbelasters, een maximaal aantal dieren per hectare en verplicht minder gebruik van krachtvoer. De eventuele financiële gevolgen van een verloren rechtszaak voor de Staat worden door het landbouwministerie op €10 tot €15 miljard geschat, zo bleek in februari van dit jaar uit ambtelijke inschattingen. Die waren indertijd gemaakt op verzoek van toenmalig informateur Ronald Plasterk.

Zover is het echter nog niet. De rechter doet vandaag nog geen uitspraak. Die uitspraak volgt waarschijnlijk begin januari. Daarna kunnen partijen nog in beroep of cassatie gaan met mogelijk maanden of zelfs jaren vertraging tot gevolg.