Genoomstieren: de wereld op zijn kop

Ki-verenigingen splitsen veehouders met merkerselectie stieren met een lagere betrouwbaarheid in de maag . Genoomfokkerij wordt geen succes.

De mens heeft altijd al in de toekomst willen kijken, iets wat per definitie onmogelijk is omdat de toekomst nog moet komen. Toch gaat men ten rade bij zieners, astrologen, waarzegsters of koffiedikkijkers die een tip van de sluier kunnen oplichten over wat ons in de toekomst te wachten staat. Natuurlijk is het zo dat hoe meer er voor betaald wordt, hoe preciezer de voorspelling is. Vandaag de dag is het vooral een kermisattractie, maar vroeger was het een serieuze zaak. Hele culturen zijn machtig geworden of juist ten onder gegaan omdat hun leiders bij zieners ten rade gingen voordat ze oorlog gingen voeren.

Fokkerij is niets anders dan proberen om in de toekomst te kijken. Een fokker wil graag weten wat het resultaat is van een paring, zodat hij de best mogelijke combinatie kan maken. Per definitie weet hij niet wat het resultaat daarvan zal zijn totdat het jonge dier is geboren, en dan nog is het een verrassing wat voor prestaties het zal leveren als het eenmaal volwassen is.

Vroeger herkende fokker productie-eigenschappen zelf

Vroeger probeerde de fokker aan het uiterlijk van de koe af te lezen wat de productie-eigenschappen van het dier zullen zijn en hij hoopte dat het aan de nakomelingen zou worden doorgegeven. Een mooie ranke kop met vrouwelijke horens, plat  beenwerk en een fijne soepele huid waren allemaal tekenen van een goede fokkoe. Wanneer een stier veel werd gebruikt en er meerdere nakomelingen kwamen met gelijke eigenschappen zei dat iets over de fokkracht die stier.

Nakomelingenonderzoek

Toch bleef de fokkerij eeuwen lang niet veel anders dan koffiedik kijken, totdat de wetenschap zich er mee ging bemoeien. Wetenschappers konden namelijk uitrekenen wat de kans was dat dieren een bepaalde eigenschap aan hun nakomelingen zouden doorgeven. Eerst op basis van de nakomelingen, later ook op basis van voorouders en andere familieleden. Hoe meer informatie beschikbaar is hoe groter de waarschijnlijkheid is dat de voorspelling de juiste is. Toch blijft het een voorspelling die achteraf door nakomelingenonderzoek kan worden geverifieerd.

Genetische merkers veranderen fokkerij in wezen niet

De komst van de techniek om via genetische merkers eigenschappen van dieren op te sporen heeft aan de basis van de fokkerij niets veranderd. Een genoomfokwaarde blijft een schatting van eigenschappen die en ouderdier aan z’n nakomelingen kan doorgeven. We proberen nog steeds in de toekomst te kijken, wat per definitie onmogelijk is.

Toch willen veel fokkerijorganisaties ons laten geloven dat met de merkerselectie een nieuw tijdperk is begonnen waarin we echt in de toekomst kunnen kijken. Althans, zo wordt het gepresenteerd.

Stieren met genoomfokwaarden worden aangeprezen als de betere stieren, die de oudjes doen verbleken. We hoeven niet meer te wachten op de eerste nakomelingen om te zien of de voorspelling de juiste was. Dat is maar tijdverspilling, want de nieuwe generatie genoomstieren staat alweer te wachten. Natuurlijk zijn de duurste stieren de beste en het is dan ook niet vreemd dat sommige genoomstieren duurder zijn dan fokstieren met een hoge betrouwbaarheid. ‘Komt dat zien, komt dat zien, hier wordt u de toekomst voorspeld.’

Ki wil alleen maar genoomstieren verkopen

In Frankrijk wordt al 70 procent van de eerste inseminaties bij zwartbont met genoomstieren uitgevoerd. De Ki-organisaties gaan er vol voor. Wij hebben de afgelopen jaren ongeveer een derde van onze inseminaties met genoomstieren gedaan. Enerzijds omdat de prijs interessant was, anderzijds omdat geen enkele fatsoenlijke fokstier beschikbaar was. Sinds Jocko Besne en zijn zonen Stol Joc en Roumare heeft Frankrijk geen enkele aansprekende fokstier meer afgeleverd. Onze Ki-vereniging Amelis heeft sinds Fatal helemaal niets meer afgeleverd. Het is dan ook niet uit luxe dat zij nu samengaat met Creavia om nog meer geld in merkerselectie te investeren. Maar als je kijkt wat aan nakomelingen bij ons in de stal loopt, worden we daar niet vrolijk van. Het is een rommeltje en de enkele stier die er uit springt, kunnen we niet meer bestellen, omdat ze al is afgevoerd. De ki wil kennelijk alleen nog maar genoomstieren verkopen.

Genoomstieren met lage betrouwbaarheid

De ki-verenigingen hebben met merkerselectie de wereld op z’n kop gezet: in plaats van door met meer informatie de betrouwbaarheid van de fokwaarden te verhogen, worden de veehouders stieren met een lagere betrouwbaarheid in de maag gesplitst. Maar ik durf te voorspellen dat fokkerijorganisaties die in verleden niet in staat zijn geweest om goede fokstieren  af te leveren, ook met genoomfokkerij geen succes zullen hebben. Daar hoef je geen helderziende voor te zijn.