Boerderij
Innovatieve oplossing tegen hittestress in varkensstal
Voor het koelen van de kraamstallen heeft de familie Brummelhuis in Hoge Hexel een simpel maar innovatief idee uitgewerkt. Brummelhuis koelt met bestaande technieken de straat naast de varkensstal.
De familie Brummelhuis in het Overijsselse Hoge Hexel houdt van eenvoudige, maar doeltreffende en innovatieve oplossingen. Dat geldt ook voor de koeling van de varkensstal. De luchtinlaat van de stal is op het oosten gesitueerd, dat is gunstig voor een relatief koelere luchtstroom die de stal ingaat. Naast de varkensstal, bij de luchtinlaat, is de straat verhard met gebroken asfaltpuin.
Lees meer artikelen over het beperken van hittestress
Tijdens warme dagen wordt het asfalt warm en daarom het ook de inkomende lucht in de varkensstal op. Als eerste oplossing werd op warme dagen een giertank gevuld met water uit een kanaal in de buurt en de straat nat gespoten. Het werkt effectief, maar kost per keer bijna een uur aan tijd. Daarnaast kun je de straat ook niet te nat maken, omdat anders het puin wegspoelt.
Tuinsproeiers automatisch en draadloos aansturen
De oplossing vond Brummelhuis in een automatisch sproeisysteem dat ook de voortuin van het bedrijf al jarenlang besproeit. Het bedrijf dat het sproeisysteem in de tuin heeft aangelegd, heeft met een speciale machine op rupsbanden een gleuf van 20 centimeter diepte gegraven en in één werkgang ook een tyleenslang aangelegd. Om de tien meter is een pop-up-sproeier aangesloten die een breedte van 5 meter in het rond kan sproeien. De tien aanwezige sproeiers zakken na het natmaken van de straat weer in de grond, waardoor vrachtwagens veilig langs de stal kunnen rijden, zonder extra op te hoeven letten waar de sproeiers staan. Een hydropomp van 6 watt, aangesloten op het stroomnet (220 volt), voldoet om voldoende water op te pompen en met alle sproeiers de straat nat te maken.
Het computergestuurde beregeningssysteem dat Brummelhuis nu gebruikt, is oorspronkelijk ontwikkeld voor het automatisch sproeien van tuinen en parken. Hierdoor zijn er wel een aantal beperkingen aan het systeem bij een afwijkende toepassing. “Wij gebruiken het beregeningssysteem alleen om de straat te koelen door die nat te maken met grondwater”, laat Brummelhuis weten. Een tuin sproeien voor de watervoorziening is natuurlijk een ander doel. Dan staat de sproei-installatie een langere tijd water te sproeien om aan het aantal millimeters water voor de planten te komen.
We koelen met een beregeningssysteem de straat en zo ook de inkomende lucht
“Om, zoals in ons geval, de straat nat te houden en te koelen, staan de sproeiers niet langer dan 5 minuten per sproeibeurt aan, maar wel vaker per dag”, aldus de varkenshouder. Met het beregeningssysteem, de RainBird, kun je maximaal vier keer per dag automatisch de sproeiers aanzetten, via een voorprogrammeer-optie. Is het een hele dag warm, dan zet de varkenshouder de sproeiers handmatig nog een aantal keren extra aan. Dat kan via het computersysteem, een kastje dat aan de buitenmuur van de stal hangt. Het beregeningssysteem is ook draadloos aan te sturen met een smartphone of tablet. Het systeem moet dan wel een wifimodule hebben. “Dat moeten we nog instellen”, laat Brummelhuis weten, die met het handmatig aanzetten van de sproeiers nog net een paar stralen water opvangt.
Investering van €3.500
Een aandachtspunt is de waterkwaliteit. Het grondwater dat de varkenshouder gebruikt voor het nathouden van de straat bevat namelijk ‘ijzer’. Hierdoor kleurt alles wat met het grondwater in aanraking komt bruinrood of oranje. Het is wel minder mooi als het de muren en ramen van de stal raakt. De bruine kleur van de ‘roest’ is niet meer weg te krijgen. Een goede afstelling van de sproeiers en rekening houden met de windinrichting is daarom wel belangrijk. De hele investering van het beregeningssysteem heeft de zeugenhouder niet meer dan € 3.500 gekost.
Een praktische, maar ook goedkope oplossing, dat past de ondernemer wel. Er is weinig onderhoud nodig, het draait storingsvrij en als er wel iets is, is het zelf op te lossen. De technische resultaten laten gelukkig geen daling zien met het warme weer. Toch heeft de ondernemer een geavanceerder koelsysteem nog wel op het wensenlijstje staan. Om nog specifieker per afdeling te kunnen koelen.
Uitdaging in het koelen van kraamstal
Het koelen van de kraamstal met vrijloop-kraamopfokhokken is bij de subfokker een uitdaging. Dit omdat er gebruikgemaakt wordt van een weeksysteem en vrijloop-kraamopfokhokken, waar de zeugen en biggen op vijf weken gespeend worden. Een generieke, relatief goedkope oplossing met koeling in de luchtinlaat door bijvoorbeeld verneveling is daarom lastiger in te passen. “Het is niet dat het nu niet aangenaam is, maar je merkt dat vooral tijdens het werpen de zeugen behoefte hebben aan een koelere omgeving. En ook tijdens de werkzaamheden met de biggen is een koelere omgeving fijner”, laat Brummelhuis weten. Hij zet de sproeiers op de straat en de verneveling bij de dragende zeugen en dekstal aan als het in de stal 25 graden of hoger is. Of bij lagere temperaturen op gevoel als het nodig is.
Vier à vijf graden koeler
In de dragende zeugenstal en dekstal wordt er boven de 25 graden op 100% geventileerd, wat betekent dat de ventilatoren op 80% van de capaciteit draaien. Na de luchtinlaat is in de stal een vernevelingssysteem gemonteerd. “Het geeft een heerlijke, koele bries tijdens warme dagen. Met de hoge luchtsnelheden is deze vorm van verneveling in de zeugenstal mogelijk en kunnen we de temperatuur in de dragende-zeugenstal zeker 4 à 5 graden koeler houden dan buiten! De medewerkers zijn tijdens warme dagen liever in de stal dan buiten”, geeft de zeugenhouder aan, die hiervan geen harde cijfers bijhoudt.
Zeugen hebben tijdens het werpen behoefte aan een koele omgeving
De kraamstal heeft een lengte van 95 meter en een klimaatsysteem met grondkanalen, waarbij in de stal geventileerd wordt op onderdruk. De frisse lucht komt aan de oostzijde van de stal binnen in een spouwmuur. De opening in de muur is afgesloten met geperforeerde damwandplaten. Afhankelijk van de ventilatiebehoefte en -capaciteit gaat automatisch het windbreekgaas voor de luchtinlaat open of dicht.
Vervolgens gaat de frisse lucht via 4 meter brede luchtkanalen onder de mestkelders door richting een centrale gang van 2 meter diepte. Vanuit de centrale gang gaat de frisse lucht vervolgens via luchtkanalen onder de voergang met roosters de kraamafdeling in. Het koelen van de ingaande lucht geeft in de zeugenstal een prettiger klimaat voor de dieren, maar ook voor de medewerkers in de stal. De uitdaging ligt vooral bij de vrijloop-kraamopfokhokken waar in elke afdeling een andere diercategorie ligt met een specifieke behoefte aan temperatuur.
In de videoreportage laat een melkveehouder zien hoe hij met een lage investering een vernevelingsinstallatie in zijn melkveestal heeft aangelegd. Meer videoreportages over de veehouderij vind je in het YouTube-kanaal van Boerderij.