‘De ‘stikstof-strop’ hangt al klaar’

De telefoon gaat. Een grote nieuwszender aan de lijn. Wat ik vind van het feit dat de veestapel met 30% moet inkrimpen en wat ik hiervan merk bij de boeren die ik spreek. O ja, of ik een paar boeren ken die hier iets over willen zeggen in de media…

Om maar te beginnen met dat laatste: jazeker ik ken die boeren wel. In ieder geval een aantal die er iets over zouden kunnen zeggen. Maar of ze dat ook willen? “Dat vraag je hen zelf maar”, vertel ik de verslaggever.

Het is vooral de onzekerheid die een belangrijke rol speelt

Want natuurlijk merk ik heel veel van wat dit nieuws met boeren doet. Bijna dagelijks gaat het er over. Het is vooral de onzekerheid die een belangrijke rol speelt: “Wat staat ons nou weer te wachten?” Maar ook de onmacht: “Ze zijn uit op ons vee en onze grond” en, “we worden weggezet als milieucriminelen”. En het onrecht: “Waarom gaan de echt grote vervuilers dan wel gewoon door?” Of wat ik dan maar noem de ongevoeligheid: “We worden in ons bestaan, onze manier van leven, onze identiteit bedreigd.”

Slachtofferrol

Het gevaar is dat als je niet uitkijkt je in een slachtofferrol terechtkomt en dat is doorgaans niet erg helpend. Zelfs niet als je boer bent. Maar het gevoel dat je slachtoffer bent van dit beleid is zeker goed te begrijpen.

Wie garandeert dat uitkoop van bedrijven het gewenste resultaat zal opleveren?

Je kunt bedenkingen hebben over en vragen stellen bij de wijze waarop men tot conclusies komt door de berekeningen die de uiteindelijke stikstof-deposities vaststellen. Want wie garandeert dat uitkoop van bedrijven het gewenste resultaat zal opleveren? Juist, niemand. Dat daargelaten, mis ik vooral in de gekozen oplossingsrichting het gebruik van de innovatiekracht van de sector. Maak deze meer een deel van de oplossing in plaats van een deel van het probleem. Stimuleer eerst meer onderzoek en innovatie in plaats van sanering. Technisch is er al zoveel mogelijk, het eind is waarschijnlijk nog niet in zicht. Verschillende initiatieven zijn daar een goed voorbeeld van.

Natuurlijk verloop

Ook zou je rekening kunnen houden met het aantal ondernemers dat via natuurlijk verloop stopt vanwege de toenemende leeftijd of omdat er geen opvolger voorhanden is. Het zou mij niet verbazen als door innovatie en natuurlijk verloop al een groot deel van de oplossing in de komende tien jaar bereikt wordt. En kijk dan als láátste optie nog eens naar de mogelijkheid van sanering. Maar misschien denk ik dan wel te praktisch.

Feit blijft dat de ‘stikstof-strop’ al klaar hangt. De vraag is wie daar vrijwillig of gedwongen in terechtkomt. Klinkt dit erg negatief? Waarschijnlijk wel. En eerlijk gezegd voelt dat ook helemaal niet goed. Maar het voelt vooral niet goed omdat er naar mijn idee andere oplossingen zijn die – zo lijkt het – genegeerd worden. Onbewust dwalen mijn gedachten af naar een spreekwoord met een diepe betekenis. Iets met een kind, badwater en wegspoelen…