Bieten in Afghanistan

Afghaanse boeren zijn net als de Nederlandse. Ze zijn enthousiast als er wat nieuws te proberen is en leren het meest van gluren bij de buren.

Ik werk sinds 2003 als freelance adviseur voor verschillende organisaties in Afghanistan. Mijn vriend Bert van Lier had op mijn verzoek in Kazachstan wat bietenzaad georganiseerd bij een Nederlandse akkerbouwer, Ik wilde dat uitproberen met Afghaanse schapenboeren, die hoog in de bergen wonen. Het groeiseizoen voor luzerne, dat ze nu telen, is kort: in april warmt het op en half september wordt het al knap koud voor luzerne. Bieten kunnen dan een alternatief zijn.

Zaaiadvies niet opgevolgd

Toen ik met het bietenzaad aankwam in Ruy i Duab, het bergdorp waar het kantoor van de organisatie is, waren de boeren enthousiast zoals boeren overal zijn als er wat nieuws te proberen valt.
Maar niemand wilde een veldje bieten zaaien op de manier die ik ze adviseerde: net als bij de aardappelen, die ze sinds een paar jaar redelijk succesvol telen, ruggen maken en een dubbele rij bieten op elke rug te zetten en tussen de ruggen te irrigeren.
Nee, de meesten zaaiden de bieten op de randen van hun groentevelden aan de zijkant van de dijkjes. De structuur is daar slecht, want ze lopen daar steeds op. Maar ja: ik kan ze niet dwingen om het op mijn manier te doen. Dat was dus de eerste verrassing met de bieten.

Suikerbieten als dubbeldoel-gewas

De volgende verrassing: de Afghanen waren dól op de bladeren. Ze aten die constant als spinazie. Degenen die dat deden hebben nu bieten als kroten.
Als je steeds het blad eraf haalt dan worden de bieten ook niet echt groot. Ik moet dus volgend jaar maar snijbiet (Swiss chard) introduceren hier.

Op de foto hieronder zie je een man uit Calgumbad die toch langs de paadjes door zijn geïrrigeerde land deze maat bieten teelde. Stel je eens voor hoe het geweest zou zijn als hij ze netjes zoals aardappelen op ruggen had gezaaid!
Hij gaat volgend jaar zeker door met de bietenteelt als de lokale winkel zaaizaad gaat verkopen, wat ook weer geregeld moet worden.

Gecamoufleerde bieten

Een Afghaan had de bieten aan de rand van een perceel langs zijn irrigatiekanaaltje gezaaid en had het gras eroverheen laten groeien. Dat werd altijd secuur afgesneden en thuis aan de koe gevoerd. Ik wees hem erop dat het niet goed was voor de bieten om in de schaduw van dat gras te staan. Zijn antwoord: “Als ik dat gras maai, zien de kinderen ze en eten ze op. Als andere mensen ze hadden gezien als zaailingen, hadden ze de zaailingen gestolen.”
Zo zie je dat je in dit soort werk tegen allerlei onverwachte zaken aanloopt, die het werk interessant maken. En dan de beste grap van allemaal: ze eten de bieten zelf op als ‘snoep’ en denken er niet over zoiets lekkers aan schapen te voeren!

Test graszaad Barenbrug

Ik had van Barenbrug 10 kg graszaad gekregen om uit te proberen. Ook hier dezelfde eigenwijsheid: het werd natuurlijk in vergeten hoekjes op rot grond gezaaid, want je moet toch eerst de kat uit de boom kijken. Een man had het onder een knotwilg gezaaid en was stomverbaasd hoeveel er toch nog vanaf kwam. Ik heb ‘m dus toch maar verteld dat ie zich eens moest voorstellen hoeveel hij zou hebben gehad als hij het netjes in één van zijn geïrrigeerde veldjes had gezaaid.

Een paar mensen hebben wel in mei een veldje gezaaid en hebben er nu al twee sneden afgehaald. Mensen denken dat het net als voor luzerne nu te koud is voor gras en gaven het geen water meer. Ik heb ze op kantoor ons veldje laten zien en daar zit een week na afsnijden (we zijn konijnen aan het introduceren, maar dat is weer een ander verhaal) alweer 7 centimeter groei op, dus dat snappen ze ook al weer. Zoals voor boeren overal geldt ook hier: gluren bij de buren en al doende leert men!

Mijn vriend Bert van Lier vond dat mijn teeltverslag aan hem Boerderij blog-waardig was, dus binnenkort leest u meer van mij. Ik wil graag laten zien dat in bijna heel Afghanistan het leven gewoon door gaat en er met de nodige voorzichtigheid nog goed te werken is.

Foto’s: Anton van Engelen