Bekend maakt bemind

De burger oordeelt over boerenzaken, zoals weidegang, omdat hij kennis mist. Haal die burger naar de boer, laat hem meehelpen en leg zaken uit. Of is dat een soort Utopia?

Op de Facebook-site Koeienboerinnen vermeldt een berichtje dat bij Natuur en Milieu Overijssel een enquête loopt over ‘Landbouw van Overijssel in de toekomst’. Zie: http://www.enquetemaken.be/toonenquete.php?id=171666 Meerdere boerinnen hebben daarop gereageerd. Zij zijn het erover eens dat de vragen in deze enquête zeer suggestief zijn. Ik lees reacties als ‘bij mij gaan de haren overeind staan’ en de vraag wordt gesteld of er niet gerotzooid zal worden met de uitslag en of deze zonder enige inzage zal zijn.

Omdat ik toch wel nieuwsgierig was naar de vraagstelling, heb ik aan de enquête meegedaan. Met het risico dat natuurlijk dat mijn antwoorden niet worden meegenomen; ik woon niet in Overijssel.

Vraagstelling enquête over landbouw niet neutraal

Het viel me bij de vraagstelling inderdaad op dat die niet echt neutraal is. Zelfs de vraag of een boogstal mooi zal staan in het Overijsselse landschap werd gesteld. Ik heb de opmerking geplaatst dat, om over een beroepsgroep te kunnen en mogen beslissen, er meer kennis bij de burgers moet zijn. Onbekend maakt immers onbemind. Het gros van de mensen die deze enquête zullen invullen, zijn bijvoorbeeld niet op de hoogte van de steeds hoger wordende kosten van bijvoorbeeld aankoop en onderhoud machines, loonwerk, (kracht)voer, veearts, elektriciteit, brandstof, water en noem maar op. Ook zijn veel mensen er bijvoorbeeld van overtuigd dat koeien alleen maar een beetje gras nodig hebben en minstens elke dag een aantal uur  in het weiland moeten lopen ‘want dan krijg je gelukkige koeien’. Dat geldt ook voor het andere vee.

De duurzaamheid van koeien in de wei

Toevallig had ik gisterenavond het Vara-programma Kassa Groen bekeken, waarin biologische boer Ado Bloemendal van Pure Graze en Rudy Rabbinge, hoogleraar duurzame ontwikkeling en voedselzekerheid van Wageningen UR aan het woord kwamen over de duurzaamheid van koeien in de wei. Volgens de heer Bloemendal horen bijvoorbeeld koeien. zoveel mogelijk in de wei en word de consument door de bij de supermarkt te krijgen ‘weidemelk met een mooi vignet van FrieslandCampina’ in het ootje genomen. De koeien die deze melk produceren, zouden volgens hem maximaal één maand per jaar buiten lopen, terwijl zijn koeien gemiddeld 200 dagen per jaar, zestien uur per dag, buiten zijn.

Nog een groot verschil, vertelt hij, is dat Pure Graze-koeien (en varkens, kippen en schapen) een ‘saladebuffet’ eten, oftewel een mix van zo’n twintig soorten grassen, kruiden en klavers waar hij zijn weilanden mee heeft ingezaaid. Het vee voelt zich niet alleen gezonder, maar ook krachtvoer is dan niet meer nodig. Zie http://www.puregraze.com/consument/vlees_in_de_kuip/een_vergelijk.html

De heer Rabbinge van Wageningen UR stelt echter dat mensen dénken dat het voor koeien gezonder is om buiten in de wei te lopen. Wat vergeten wordt, is bijvoorbeeld dat koeien er ook hun behoefte doen. “De stallen van tegenwoordig zijn dusdanig ingericht dat ze heel milieuvriendelijk en duurzaam zijn. Alle maag- en darmgassen van de koeien worden er opgevangen. Als je kijkt naar de diervriendelijkheid, wordt er ook heel veel aan gedaan. Voorbeelden zijn knuffelpalen en robotsystemen waarbij de koe zelf aangeeft wanneer zij gemolken wil worden.” Hij is ervan overtuigd dat de intensieve landbouw en veehouderij op sommige vlakken duurzamer is dan de meeste mensen denken.

Soja

Dan komt in hetzelfde programma het onderwerp op soja die uit Amerika duur word geïmporteerd en waardoor de regenwouden verdwijnen. De heer Rabbinge benadrukt dat het gaat om sojaSCHROOT, oftewel het afval wat overblijft na de verwerking van soja. Dit onderdeel van het programma eindigt met de heer Bloemendal aan het woord, die denkt dat biologische boeren toch veel duurzamer zijn dan de intensieve veehouderij. De CO2-uitstoot van zijn koeien is minder dan de koeien in de grote stallen. Dan vraag ik me af; hoe weet hij dat zo zeker? Is er onderzoek naar gedaan? In ieder geval is, door hem als laatste aan het woord te laten, de toon eigenlijk al gezet.

Hoe betrek je de consument meer bij de boerderij? En hoe kan je de consument laten zien dat grotere nieuwe stallen toch echt een enorme vooruitgang zijn? Zoals de heer Rabbinge al zei: “Koeien hebben er knuffelpalen, ze kunnen zelf bepalen wanneer ze naar de melkrobots gaan, om gemolken te worden.” Koeien in de wei zullen moeten wachten tot ze worden opgehaald en vaak kunnen ze niet schuilen bij slecht weer of op (te) warme dagen.

Hoe consument meer betrekken bij de boer?

Dan komen we op de vraag: hoe krijgen we de consument meer betrokken bij de boer? Er worden steeds meer kijkdagen georganiseerd, zodat de consument kan zien hoe het is op een boerderij. Ze zien mooi opgepoetste stallen, alles ziet er spic en span uit (en zo hoort het ook). Toch heb ik het gevoel dat, om de bezoekers meer bij het werkelijke boerenleven te betrekken, het anders zou moeten. Nodig, als het kan tenminste, groepjes geïnteresseerden uit voor een ‘steek de handen uit de mouwen en werk mee’-dag!  Zo wordt men niet alleen meer betrokken bij het werk van alledag, de werkzaamheden in en om de stal, met het vee, enzovoort, maar doordat men zo het boeren beter gaan begrijpen, krijg je meer begrip. Denk aan samen de kuil toedekken en vertellen over het hoe en waarom. Niet aan de kant toekijken, maar meewerken.

Utopia

En dan sla ik aan het fantaseren: Misschien kunnen deze ‘stagiairs’ gevolgd worden? Als mensen een jaar lang in een loods gevolgd worden, waarom niet op een boerderij? Maar dan wel een uitzending zoals Yvon Jaspers afgelopen zondag 5 januari beschreef in het programma Jinek over Boer zoekt Vrouw. In haar vergelijking met Talpa’s ‘De speld in de Hooiberg’ zei ze tegen John de Mol: “Niet gecreëerd, maar zoals het is”. Je zag hem fronsen, hij was daar duidelijk over aan het nadenken. Misschien is hij er al mee bezig: een goed vervolg op het massaal bekeken “Boer zoekt Vrouw”? Of is dat een Utopia?!