Zekerheid en meerprijs door samenwerking en concept

Henning Jakobsen (37) heeft in Haderslev (Denemarken) een zeugenbedrijf met 1.260 zeugen. De biggenproductie is 40.560 per jaar. Jakobsen heeft samen met zijn vader 300 hectare land. Daarvan wordt 70 hectare gepacht. Een gemiddeld Deens zeugenbedrijf telt ongeveer 500 zeugen. - Foto's: Theo Brummelaar

Het varkensbedrijf is fraai gelegen. Vanuit een klein kustdorpje aan de Oostzee loopt een weg slingerend omhoog. Het bedrijf ligt halverwege een heuvel, op 2 kilometer afstand van de zee. Rechts bevinden zich 2 grote zeugenstallen uit 2004. Die zijn in 2012 verlengd.

Vooraan het erf staat een karakteristieke, rode boerderij uit 1951. Hier bevindt zich onder meer de voermixer. Pal erachter een grijze stal uit de jaren tachtig waar het graan, van eigen land, opgeslagen is.

Een vertrouwd gezicht op veel Deense vee- en akkerbouwbedrijven: een grote steen op het boerenerf. Overal in dit heuvelachtige gebied zitten wel stenen in de grond. Deze grote steen komt van Jakobsens eigen land.

In 2 grote, identieke zeugenstallen huisvest Jakobsen 1.260 zeugen en 3.600 biggen. Hij handelt en werkt samen in een keten van 4 boeren. Hij is de eerste in lijn en fokt biggen op tot 7 kilo. Na 31 dagen gaan ze door naar het tweede bedrijf dat van zijn vader is en 1,5 kilometer verderop ligt. Gesloten varkensbedrijven zie je weinig in Denemarken.

Een kraamafdeling. Wekelijks brengt Jakobsen zelf 780 varkens naar het bedrijf van zijn vader. Die fokt ze op tot 30 kilo en verkoopt ze aan boer 3 en 4 die dieren afmesten en leveren aan slachterij Danish Crown. Slachten levert nu meer op dan biggen exporteren. In eerdere jaren jaren was dat anders, maar ook toen deed Jakobsen het niet. De samenwerking bevalt goed en biedt zekerheid.

De 4 boeren doen mee aan het OUA-concept. Dat betekent ‘raised without antibiotics’. Het doel: zoveel mogelijk antibioticavrije varkens in de keten. Nu lukt dat met 84% van de dieren. Alleen voor dat percentage geldt een meerprijs van bijna €0,19 per kilo. Dat geld wordt over alle 4 de boeren verdeeld.

Wie te veel medicijnen gebruikt, krijgt een ‘gele kaart’ en moet met de dierenarts een plan van aanpak maken. Als dat niet lukt, volgt een boete. Jakobsen zit qua dierdagdosering echter ruim onder het plafond. Door de deelname aan OUA kan de uitval soms wel iets hoger liggen. Die is binnen het OUA-concept algemeen berekend op 0,6%.

Jakobsens kostprijs is €30,80 per big. De gemiddelde opbrengstprijs lag daar de afgelopen 5 jaar iets boven. Het OUA-concept geeft net wat meerwaarde. Dit jaar begon heel slecht voor Jakobsen met biggenprijzen van €20,90. Daarna ging het gelukkig snel beter. Hij beurt nu €42,50 per big.

Een big wordt gesprayd door de Deense medewerkster Rina. Personeel is een groot probleem in Denemarken. Jakobsen had vorig jaar 4 Roemenen en 2 Denen in dienst; dit jaar is dat precies omgekeerd met de komst van Deense agrarische studenten. Het wordt steeds lastiger om goed personeel uit Oost-Europa te halen en de Denen willen niet.

Jakobsen heeft ook 3 van deze restafdelingen, pal naast het kraamgedeelte. Hier zijn de biggen gehuisvest die qua groei nog wat achterblijven.

Extra biggengeld is hard nodig. De hele Deense varkensketen staat onder druk. Nieuwe stallen worden niet gebouwd, er worden vooral schulden afgelost. Een groot probleem ligt bij de groep die varkens van 30 kilo tot slacht brengt. Die kan de groep die varkens van 7 tot 30 kilo opfokt onvoldoende betalen. Daardoor moet die groep alternatieven zoeken, bijvoorbeeld via export naar Duitsland. Jakobsen koestert daarom zijn keten die zekerheid geeft.

Een overzicht in de groepshokken. De zeugen produceren gemiddeld 34 biggen. Dat is iets meer dan het Deense gemiddelde van 32 à 33. Door een betere voersamenstelling is de biggenproductie in 10 jaar tijd van 28 tot 34 biggen per zeug gestegen.

Een van de voerstations. De zeugen krijgen tarwe en gerst van eigen land (samen 240 hectare). Dat wordt aangevuld met soja, koolraap, palmolie, mineralen en vitaminen. Jakobsen voert koolraap omdat het volgens hem beter is voor de vertering. Ook worden de dieren er rustiger van.

De dekstal in één van de 2 zeugenstallen.

Qua voer is Jakobsen voor 80% zelfvoorzienend. Hij teelt 120 hectare tarwe en 120 hectare gerst. Daarnaast heeft hij 60 hectare koolzaad voor de verkoop aan diervoedingsbedrijven. Koolzaad is qua rotatie ideaal om ziektes bij granen weg te houden, stelt hij. De 4.000 kuub mest die de varkens produceren, kan Jakobsen makkelijk op eigen land kwijt.