‘Wie wil nog boer worden?’

Wil de samenleving geen megabedrijven? Dan moet opvolging aantrekkelijker worden.

‘Wie runt straks nog de boerderij?’ Zo sloegen deze week de landelijke media alarm op de jongste cijfers van het CBS over het afnemend aantal opvolgers in de landbouw. ‘Als er geen oplossing wordt bedacht voor het tekort, zullen de komende 10 jaar 15.000 agrarische bedrijven verdwijnen’, schreven de kranten. Vervolgens spraken Tweede-Kamerleden meteen hun bezorgdheid uit voor een leegloop van de agrarische sector. Is het zo alarmerend?

Op zich is de daling niet nieuw. Het CBS berekende al eens dat het aantal bedrijven tussen 1950 en 2014 gemiddeld met vijftien per dag afnam. De recente cijfers van nu zijn inclusief de ‘hobbyboeren’. Zonder deze kleine bedrijfjes stijgt het aantal bedrijven met een opvolger van 40 naar 46%. En over een periode van circa tien jaar gezien, was het aantal bedrijfsopvolgers procentueel zelfs veel lager dan nu.

Bedrijfsopvolging onder druk

Dat neemt niet weg dat de bedrijfsopvolging onder druk staat. Je moet ook wel heel erg graag willen. Zoals in de veehouderij, die nu van alle kanten onder vuur ligt. En net als elders in de samenleving vergrijst de boerenstand. Ook in de landbouw worden gezinnen kleiner, waardoor er minder kans is dat een van de kinderen interesse heeft om boer te worden. Dit proces vergroot de kans dat levensvatbare bedrijven, waar een gezin nog generaties van had kunnen leven, opgaan in schaalvergroting.

Want geen opvolger is het begin van het einde. Dan wordt vaak al 10 jaar voorgesorteerd op bedrijfsbeëindiging. Op moment van stoppen is het bedrijf te kleinschalig, en biedt dan mogelijkheden voor opschalende collega’s. Zo is het altijd al geweest.

‘Politiek moet bedrijfsopvolging aantrekkelijker maken’

Mocht de politiek het versnellend proces van schaalvergroting willen temperen, dan moet zij het voor opvolgers van binnen en ook buiten de landbouw gemakkelijker en bovenal aantrekkelijker maken om een boerderij over te nemen. Veel overheidsmaatregelen – of het nu voor milieu, dierenwelzijn, belastingafdracht, subsidies, of fosfaatrechten is – dwingen boeren richting schaalvergroting. Krappe marges laten weinig ruimte over voor wat anders. Het is een beleidskeuze.