Boeren boos op overheid die hen ‘misleidde’

Met veel plezier dook ik onder het archiefstof een Boerderijuit 1949 op met daarin het herfstraadsel. U kunt er meer over lezen in de rubriek Toen, met de oude foto. Het prijzenpakket was hilarisch: een stamboekvarken voor de winnaar, voor de rest waren er prijzen als damesportemonnees, naai-étuis, aardappelpannen, koperen stoven en losse geldbedragen. Hoe leuk om dat terug te zien. Het heeft iets aandoenlijks, die simpele prijzen die toen zo welkom waren. Het waren immers de naoorlogse jaren, er was gebrek aan van alles en elk extraatje was welkom, al was het ‘maar’ een pan. Dat vroeg om een nadere beschouwing, afgezet tegen de huidige tijd waarin velen alles al hebben en niet zo snel meer tevreden zijn. Nee, dan vroeger…

Foto: Margreet Welink

Melkprijzen zonder overleg met boeren vastgesteld

Net zou ik beginnen over de tijd dat boeren nog blij waren met een aardappelpan toen mijn oog viel op de Boerderij van 71 jaar geleden. De eerste zin was: “De stemming onder de boeren is er een van misnoegdheid.” Vrij vertaald: de boeren waren boos. Boos op de melkprijzen die via achterkamertjesgedoe en zonder raadpleging van de boerenorganisaties waren vastgesteld en dat vér onder de kostprijs. Er zou sprake zijn van ‘onderonsjes’ en men mopperde op een minister die niet wist waar hij het over had. De kosten zouden lager geworden zijn? Hoe kwam hij erbij! Ja, het was een groeizaam jaar geweest, waardoor er voer zat was. Dat was mazzel, geen ondernemerschap dus om daar nou bij voorbaat vanuit te gaan, kom op zeg.

Kostprijs voor bacon véél te laag

En dan de berekende kostprijs voor bacon: ƒ1,95, véél te laag. Dat was bepaald toen de baconboeren de schuren nog tjokvol goedkope voeraardappelen hadden liggen. Inmiddels was er wel het nodige veranderd: voer was duurder geworden, lonen gestegen en de munt gedevalueerd. Hoe was het dan toch mogelijk dat de overheid bleef zeggen dat boeren moesten opschalen en uitbreiden? Dat alleen grote bedrijven efficiënt met machines aan de slag konden? Waar moest dat allemaal van betaald worden? Van die lage prijzen waar diezelfde overheid een rol bij speelde? Nee hoor, Den Haag had de boeren misleid en het moest maar eens afgelopen zijn met dat opzwepen van hardwerkende mensen. En zo ging het maar door, de hele voorpagina lang.

Boeren en de overheid zijn nog steeds geen vrienden

Het lijkt de omgekeerde wereld, boeren die boos zijn omdat de overheid wil dat ze uitbreiden. En die minister die er niks van snapte? Dat was Sicco Mansholt, zelf boer. Hij snapte het juist heel goed maar wie aan bestaande bedrijfsvoering komt, maakt zich zelden geliefd.

Ik had dit stuk willen beginnen met de vreugde over een gratis pan in tijden dat alles anders was. Maar ik ga ermee eindigen dat er ook heel veel hetzelfde is gebleven. Boeren en de overheid zijn nog steeds geen vrienden en het verschil tussen kostprijs en opbrengstprijs is nog steeds te klein.