Onderzoek naar natuurstroken in graszaadpercelen

Bij Zuidzande in Zeeuws-Vlaanderen ligt in een perceel graszaad een initiatief dat mogelijkheden biedt om de biodiversiteit te verbeteren. Op de voorgrond een bosje roodzwenkgras en op de achtergrond een bloemenstrook in het perceel. - Foto's: Anton Dingemanse

In dit perceel van 5 hectare liggen op vaste afstand van elkaar bloemen-en foerageranden voor dekking en voedsel voor met name vogels. De afstand tussen de randen is bepaald door de breedte van de veldspuit. Het graszaad wordt regulier met gewasbeschermingsmiddelen behandeld. Dit is overigens een voorwaarde voor dit vogelakkerbeheer.

Het initiatief komt van Barenbrug teeltadviseur Jos Maljaars, het project wordt gefinancierd door de Werkgroep graszaden en graszoden’ van BO akkerbouw. Daarin werken graszaadfirma`s, LTO en Plantum samen. Deze werkgroep is benieuwd hoe de kwaliteit en kwantiteit van het graszaad is bij een natuurinclusieve teelt in een productieperceel. Ook wordt gekeken welke mengsels het meest geschikt zijn voor graszaadpercelen. Vermenging van zaden moet worden voorkomen. Het project ligt op een perceel van Maatschap Basting in Zuidzande. Het project wordt wat het `natuurdeel` betreft begeleid door ecoloog Alex Wieland.

Het gras is inmiddels gemaaid en zal op korte termijn worden gedorst. Tijd voor betrokkenen om tussendoor poolshoogte nemen. Van links naar rechts Mark van Vooren, teeltadviseur DSV, Rinus van `t Westeinde, ZLTO coördinator en voorzitter Poldernatuur Zeeland, teler Jaap Basting en Jos Maljaars.

De teeltadviseurs zijn vooral benieuwd naar het resultaat van het graszaad.

Zo op het oog is er niks mis met het gewas. Maljaars schat in dat er zeker een 1.200 kilo per ha geoogst kan worden. Het is roodzwenk en dat kent in de regel twee oogstjaren, zo ook deze proef. Dit is het eerste jaar dat geoogst wordt en volgend jaar wordt deze proef afgesloten. Inmiddels is op basis van deze pilot een 3-jarig projectvoorstel ingediend bij de Provincie Zeeland van meer dan 50 hectare.

Een kievit komt eens kijken wat die snuiters komen doen. Op de voorgrond een graanstrook, deze blijft staan en zorgt in de winter voor vogelvoeding en voor dekking.

In deze graanstrook staan verschillende granen, sommige voor een specifieke vogelsoort. In het perceel liggen twee van deze graanstroken.

De bloemstroken zijn ingezaaid met een zogenaamd patrijzenmengsel. Hiervan liggen er ook twee, elk met een ander mengsel. Het gezelschap staat op een braakliggende strook. Die is van belang omdat daar de patrijzenkuikens rond kunnen scharrelen, achter insecten jagen en bij onraad snel in de dekking van de bloemstrook kunnen duiken.

Een overzicht van de samenstelling van een bloemstrook. Het zijn 20 soorten in verschillende percentages met daartussen soorten die wel als onkruid worden beschouwd. Wil dit initiatief kans van slagen maken dan zal moeten blijken dat dit onkruid in het productieperceel goed bestreden kan worden. Een verbod op bepaalde herbiciden kan meteen het einde betekenen van een dergelijk initiatief.

Een pol timotheegras in de bloeiende strook. Deze grassoort geeft oliehoudend zaad. Dat is een uitstekende voedselbron, maar heeft als nadeel dat het zaad na jaren nog kan ontkiemen.

Voor een dergelijke natuurinclusieve teelt is nog geen verdienmodel voor de teler. Het extra werk zal de teler nog niet het grootste probleem vinden maar hij zal voor de beschikbaar gestelde delen van een perceel wel gecompenseerd moeten worden. Zijn voordeel zit in hoofdzaak dat door de grote variatie van worteling in de bloemstrook daar de bodemstructuur verbeterd en meer in algemene zin dat de biodiversiteit toeneemt.

Barenbrug onderzoekt of afnemende partijen een meerprijs willen betalen voor een dergelijk natuurinclusief en duurzaam geteeld product. De kosten voor de natuurstroken zouden met een meerprijs voor het graszaad gecompenseerd kunnen worden.

Een bijkomend aspect is dat veel mensen bloemstroken op de akker als aantrekkelijke segmenten in het landschap ervaren. In toeristische gebieden leggen telers soms tegen vergoeding bloemranden aanleggen om de aantrekkelijkheid van het landschap te vergroten.