AlgemeenAchtergrond

WTO-deal weer in de planning maar nog ver weg

Een klein wonder is geschied: de ruim honderd lidstaten van de WTO praten weer serieus met elkaar over het afronden van de Doha-ontwikkelingsronde. Maar waar het voor vrijemarktgelovigen goed nieuws is dat weer over substantie wordt gepraat, blijven oude discussies de hoop temperen.

Waar staan de onderhandelingen over een nieuw wereldhandelsverdrag? Vanuit het onderhandelingsplatform zelf, de WTO, zijn de geluiden positief. En het is een feit: voor het eerst in jaren wordt weer over de substantie onderhandeld. Maar het halen van de eerste deadline voor een werkdocument op weg naar een eventuele deal eind 2015 stuit alvast op grote onenigheid.

In 2001 besloten de lidstaten van de Wereldhandelsorganisatie WTO in de Qatarese hoofdstad Doha tot onderhandelingen die moeten leiden tot een nieuw wereldhandelsverdrag. Het doel de zogeheten Doha-ontwikkelingsronde in minder dan acht jaar af te ronden mislukte jammerlijk. In 2008 kwam het tot een clash en sindsdien is feitelijk jarenlang geen concrete vooruitgang geboekt.

Eind 2014 werd dan toch eindelijk een deelakkoord bereikt over onder meer vereenvoudiging van douaneprocedures. Het was een zwaarbevochten overeenkomst, waarbij India onder meer beloofd werd dat opnieuw gekeken zou worden aan het recht van ontwikkelingslanden om voedselvoorraden aan te houden. Vervolgens kon maar net worden voorkomen dat het verdrag door India werd opgeblazen.

Doordat India uiteindelijk toch over de streep getrokken werd, kan de onderhandelingsronde vooruit. Directeur-generaal Roberto Azevêdo wil dat voor juli een werkprogramma klaarligt voor de drie belangrijkste onderwerpen: landbouw, ‘Nama’ (industriële producten) en diensten. Het landbouwdossier was in 2008 het breekpunt. Vooral China weigerde zichzelf niet langer als ‘ontwikkelingsland’ te identificeren.

Subsidie van boeren

Binnen de onderhandelingen geldt altijd een regime voor ontwikkelde landen en zich ontwikkelende landen. Laatstgenoemde groep krijgt meer rechten om boeren te subsidiëren, voorraden aan te houden en importen te beperken. De VS beargumenteert met in het kielzog de EU en Japan dat China maar ook Brazilië, Rusland en India nu te groot en rijk zijn om helemaal nauwelijks te hoeven ‘meebetalen’, zoals het in WTO-jargon heet.

De kern van het probleem toen is nooit opgelost. Een complicerende factor is dat veel landen ondertussen ook bilateraal of in groepsverband buiten de WTO om onderhandelen over handelsdeals. Zo zijn de EU en VS in onderhandeling over TTIP en spreekt een hele serie landen rond de Stille Oceaan over TPP. Ze willen wellicht eerst het één en dan het ander afronden.

“Je kunt een bepaalde tariefsverlaging of quotum maar één keer weggeven”, aldus landbouwraad Pieter Gooren die Nederland vertegenwoordigt bij de WTO.

Echte onderhandelingen

Het opstellen van een werkdocument blijkt nog niet mee te vallen. In het werkdocument moeten uitgangspunten voor de echte onderhandelingen staan. De G33 van belangrijke ontwikkelingslanden bijvoorbeeld wil dat als referentie wordt uitgegaan van afspraken die in 2008 al zo goed als uitonderhandeld waren. De VS, Europa en de Cairns-groep van belangrijke landbouwexporterende landen zijn hierop tegen.

Ze beargumenteren dat de wereld materieel is veranderd. Zonder werkdocument kunnen ministers bij de jaarlijkse WTO-top in het Keniaanse Nairobi geen spijkers met koppen slaan. Gooren denkt dat het halen van de juli-deadline zelfs technisch zo goed als onmogelijk is. “Er moeten eerst politieke besluiten worden genomen.” De WTO zal volgens hem een formule moeten bedenken om dan maar na juli maar ruim voor december een werkdocument op te stellen en daarna inhoudelijk te onderhandelen.

Dat laatste wordt ook niet eenvoudig. Anders dan voorganger Pascal Lamy wenste, lijkt Azevêdo wellicht gedwongen door de lidstaten niet af te stappen van de ‘single undertaking’. Er is dus pas een deal over één ding, als er een deal over alles is.

Beheer
WP Admin