Lokale partijen vergroten hun invloed

Lokale partijen hebben eenderde van alle gemeenteraadszetels veroverd. Daarmee zijn de gemeenteraadsverkiezingen meer dan ooit tevoren het toneel geworden van plaatselijke politieke groeperingen. De gevolgen van de uitslag voor de landelijke politiek lijken beperkt.

Den Haag – De lokale partijen hebben hun opmars bij de gemeenteraadsverkiezingen voortgezet. Het aantal raadsleden dat door lokale partijen wordt ingenomen, is door de verkiezingen van woensdag toegenomen tot  meer dan 2.800. Daarmee bezetten lokale partijen een derde van alle raadszetels in de Nederlandse gemeenten. De invloed van lokale partijen  is fors toegenomen ten opzichte van 2010, toen minder dan een kwart van de zetels door lokale partijen werd opgeëist.

Van de landelijke partijen blijft het CDA het meest invloedrijk in de gemeenten (bijna 1.500 zetels), gevolgd door de VVD (bijna 1.100 zetels),  D66 (meer dan 800) en de PvdA (bijna 800).

VVD en PvdA boeken over de gehele linie verlies, zowel in percentages als in aantallen zetels. De sociaaldemocraten raken meer van een derde van de zetels kwijt in de gemeenteraden (van 1.250 naar 800). Het CDA handhaaft zich met een klein verlies in aantal zetels, maar de Christendemocraten blijven met afstand de landelijke partij met de meeste lokale vertegenwoordigers. D66 is met 10 procent van de stemmen  en een forse toename van het aantal zetels een duidelijke winnaar op gemeentelijk niveau.

Hoewel de verkiezingen gaan over de macht in de gemeenten, leggen  landelijke partijen de uitslag toch uit als een indicatie voor de verhoudingen op landelijk niveau. Dan blijkt dat de twee coalitiepartijen  VVD en PvdA samen aan de verliezerskant zitten. Partijleiders mark Rutte en Diederik Samson reageerden in soortgelijke bewoordingen op de verkiezingsnederlaag: het is zwaar weer en we moeten er samen doorkomen.

Opvallend is dat drie constructieve oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP, die de VVD/PvdA-coalitie in de Tweede en Eerste Kamer steunen, bij de verkiezingen winst boeken. Waar VVD en PvdA volgens de analyses de klap opvangen van de onvrede over het regeringsbeleid, lijken de oppositiepartijen die dat beleid ondersteunen (maar ook beïnvloeden) daar juist wel bij te varen. De grootste winnaar van de drie constructieve partijen, D66, liet in de eerste reacties al weten geen reden te zien om het kabinet nu extra onder druk te zetten of de steun in te trekken.

De combinatie van gedeeld verlies voor de coalitiepartijen en winst bij de gedogers in de oppositie lijkt de stabiliteit van de coalitie vooralsnog niet in gevaar te brengen.  Voor het nationaal beleid op landbouwgebied zal de verkiezingsuitslag geen wezenlijke verandering brengen.