Verbod neonicotinoïden strop voor koolzaadteelt

Brussel verbood in 2013 drie neonicotinoïden, want deze stoffen zijn schadelijk voor bijen. Het verbod bemoeilijkt de koolzaadteelt.

Het verbod op neonicotinoïden leidt tot problemen in de koolzaadteelt in de EU. Het koolzaadareaal in de EU daalde van 6,7 miljoen hectare in 2013 naar 6,4 miljoen dit jaar. Maar de krimp kan ook worden veroorzaakt door de lage koolzaadprijs en hoeft niet alleen te liggen aan de problemen in de teelt door insectenvraat.

Relatie tussen gifstoffen en bijensterfte

Brussel verbood per 1 oktober 2013 drie neonicotinoïden. Volgens de Europese voedselautoriteit Efsa is er een relatie tussen de gifstoffen en overmatige bijensterfte. Ook andere onderzoeksinstituten melden dat de gifstoffen zeer schadelijk zijn voor bijen. Het verbod betreft imidacloprid en clothianidin van Bayer CropScience en thiamethoxam van Syngenta. De commissie vindt dat de indus­trie aanvullende informatie moet leveren. De nieuwe wetenschappelijke informatie wordt dan binnen twee jaar beoordeeld. Dit is nog niet afgerond.

Meer insecticiden spuiten

Door het verbod moet de Duitse koolzaadteler meer insecticiden spuiten. Bovendien is er meer schade door insecten, zegt vicevoorzitter Daniel Bohl van de Noord-Duitse coöperatie Wariner Pflanzenbau. “De zaadcoating werkt tegen veel insecten. De bespuitingen zijn selectiever, waardoor extra middel nodig is. Ook is er meer insectenschade in koolzaad. Dat kost telers € 150 per hectare per jaar. Een hoge prijs voor een verbod, waarvan de milieuwinst discutabel is.”

Meer schade door de aardvlo

Telers zien meer schade door de aardvlo doordat het zaaizaad niet meer ontsmet mag worden met neonicotinoïden. Ook onderzoeker Jaap van ’t Westeinde van SPNA-proefbedrijf Ebelsheerd in Nieuw-Beerta (Gr.) heeft die ervaring. “Telers mogen wel het middel Decis spuiten tegen aardvlooien, maar dat is niet zo effectief als een zaadontsmetting.”

Decis spuiten dood alleen volwassen vlooien

De aardvlo kan op twee manieren schade veroorzaken. Als de teler in het najaar vraatschade ziet in winterkoolzaad, kan hij Decis spuiten. Dat doodt de volwassen vlooien, maar die kunnen dan al eitjes hebben gelegd. “De larven die in het voorjaar uitkomen, vreten dan alsnog het koolzaad aan”, zegt Van ’t Westeinde. “Die zijn dan niet meer te bestrijden. De schade kan fors oplopen. De vraatschade is ook een ingang voor schimmelziekten.”

Zonder neonicotinoïden telen onmogelijk in Finland

De Deense rijksmilieudienst gaf afgelopen voorjaar ontheffing voor het neonicotinoïdeverbod op verzoek van boerenfederatie LF. Telers mochten van mei tot september zaaizaad behandelen met Cruiser Raps of Modesto FS 480, die beide neonicotinoïden bevatten.

Finland liet afgelopen seizoen de middelen Elado FS 480 en Cruiser OSR toe voor koolzaad. Volgens de Finse toezichthouder voor chemicaliën (Tukes) is het zonder neonicotinoïden praktisch onmogelijk oliehoudende gewassen te telen in Finland. Tukes denkt niet dat de middelen schadelijk zijn voor de bijenstand.

90% van het areaal in Duitsland aangetast

In Duitsland was afgelopen voorjaar 90 procent van het koolzaadareaal aangetast door aardvlooien, blijkt uit een enquête van marktonderzoekbureau Kleffmann onder 1.100 akkerbouwers. De bestrijding gebeurt nu door bespuitingen. De insecticide-inzet in Duitsland is daardoor vier keer zo groot als vóór het verbod.

National Farmers Union bestrijdt verbod

National Farmers Union in Groot-Brittannië blijft het verbod bestrijden. Veel leden melden problemen in koolzaad. De boerenbond heeft de overheid gevraagd om zaadbehandeling weer toe te staan.

Franse milieuminister wil verbod uitbreiden

De Franse landbouwminister wil de EU-regels volgen; het parlement gaat een stuk verder. Eerder dit jaar nam de Franse Assemblée Nationale een motie aan voor een verbod op álle neonicotinoïden vanaf 1 januari 2016. Milieuminister ­Ségolene Royal voelt voor uitbreiding van het Europese verbod, maar wacht eerst enkele Europese en Franse studies af.