Zorg over verstoring landbouwmarkten na toetreding Oekraïne tot de EU

De oorlog en de gesprekken over een mogelijk lidmaatschap van Oekraïne van de Europese Unie zorgen voor lichte onrust in de Brusselse politieke arena. Hoewel de top net voor het weekend in Kiev, met daarbij de Europese kopstukken Von der Leyen en Michel, niet heeft gezorgd voor een doorbraak, is er wel sprake van versnelling.

De regering in Oekraïne doet er alles aan om zo snel mogelijk na beëindiging van de oorlog lid te mogen worden van de Europese Unie. Aan alle wensen van Brussel probeert president Zelenski tegemoet te komen; zo worden corrupte politici aangepakt en wordt er ook nagedacht over hoe het verder moet met de landbouw.

Verstoring landbouwmarkten

Bij de meeste landbouwministers in de EU overheerst een dubbel gevoel. Aan de ene kant is er solidariteit met het land, maar de andere kant van de medaille is dat, zelfs nog voordat het land lid is van de interne markt, de landbouwmarkt verstoord wordt.

Neem de productie van zonnebloempitten in Bulgarije. Normaal een redelijke inkomstenbron voor de landbouwers aldaar. Sinds de oorlog wordt het land overspoeld door zonnebloempitten uit Oekraïne.

Solidariteitsroutes

Maar ook graan en vlees verstoren de markt van landen die wel lid zijn van de Europese Unie. Dat komt door de zogenoemde solidariteitsroutes. Na tussenkomst van de VN wordt er weer graan via de Zwarte Zee geëxporteerd, maar lang niet al het graan kan Oekraïne via die weg verlaten. Een deel gaat via het spoor naar de buurlanden, waaronder Polen.

Probleem is alleen dat het Oekraïense graan niet allemaal naar de wereldmarkt verdwijnt, maar voor een deel ook in Polen en andere Oost-Europese landen achterblijft. Omdat de meeste heffingen zijn afgeschaft, is het graan opeens een forse concurrent van boeren in met name Polen.

Hetzelfde verhaal gaat op voor de export van kip uit Oekraïne. Ook daar zien we meer dan een verdubbeling van de exportcijfers en andere Europese boeren die daar last van hebben.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid

Toch snappen de landbouwministers dat ze een land in oorlog geen heffingen kunnen opleggen, hoewel Eurocommissaris voor Landbouw Wojciechowski wel met die gedachte heeft gespeeld. Hij vestigt nu z’n hoop op de zogenoemde crisisreserve. Dat is een pot met geld die bij de totstandkoming van het laatste GLB (Gemeenschappelijk Landbouwbeleid) in het leven is geroepen en waar €450 miljoen in zit. Dat fonds is er speciaal om schommelingen in de markt op te vangen. Probleem is wel dat alle EU-lidstaten het eens moeten zijn. Elk land heeft een veto. De komende maanden wordt duidelijk of er een beroep kan worden gedaan op die pot met geld en wie er dan voor in aanmerking komen.

Oekraïne exporteur landbouwproducten

Wanneer de gesprekken over toetreding van Oekraïne echt beginnen, zullen dit soort problemen vaker opduiken, zo vrezen diplomaten. Oekraïne heeft grote, sterke bedrijven, is een enorme exporteur van landbouwproducten en bovendien krijgt het land dan een fors deel van het geld uit het GLB.

Maar zoals na de top in Kiev duidelijk werd: een versnelling in de procedure om lid te mogen worden, betekent in het Europese jargon toch nog altijd een aantal jaar onderhandelen.

Lees ook: Maisprijzen ondersteund door Chinese behoefte