Wiersma blijft zoeken naar flexibiliteit die er volgens Kamer niet is

Rapporteurs van de Tweede Kamer zien weinig ruimte als het gaat om flexibiliteit bij de herziening van de nitraatrichtlijn. Demissionair landbouwminister Femke Wiersma blijft hier wel op hameren.

Bij de Europese Commissie wordt gewerkt aan de herziening van de nitraatrichtlijn. De nitraatrichtlijn stamt uit 1991 en is erop gericht om vervuiling van water door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen en verdere verontreiniging tegen te gaan. De richtlijn wordt momenteel geëvalueerd. Daarbij wordt hoofdzakelijk gekeken naar de effectiviteit en geschiktheid van de richtlijn om de doelen te behalen.

Daarnaast is er ook oog voor de samenhang van de nitraatrichtlijn met het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de kosten van de regeling. Ook wordt gekeken waar de regeling vereenvoudigd kan worden. Aan de hand van de evaluatie zal worden bekeken of de richtlijn moet worden herzien. Deze aanpassing gaat via politieke besluitvorming.

Drie Kamerleden, Thom van Campen (VVD), Harm Holman (NSC) en Eline Vedder (CDA), hebben als rapporteur gekeken naar de evaluatie van de nitraatrichtlijn. Ze hebben daarvoor gesprekken gevoerd met de Europese Commissie op zowel politiek als ambtelijk niveau.

Conclusies niet mals

De bevindingen van de rapporteurs zijn niet mis. Ze concluderen dat Nederland vrij uniek is met de problemen die er zijn met betrekking tot de nitraatrichtlijn. Ze baseren zich hierbij ook op het geringe aantal landen dat nog gebruik maakt van de mogelijkheid voor een uitzondering op de richtlijn, de zogeheten derogatie. Alleen Nederland en Ierland werken hier nog mee. Duitsland en Denemarken deden dit in het verleden ook, maar nu niet meer.

De rapporteurs constateren na de gesprekken ook dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de standaardnorm van 170 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare gewijzigd gaat worden. In Nederland is de hoop gevestigd op meer flexibiliteit op dit punt, omdat de gewasopbrengsten regionaal sterk verschillen in Europa en daarmee ook de stikstofopname van gewassen. Volgens de rapporteurs is het niet aannemelijk dat deze norm gaat wijzigen, omdat Nederland vrij alleen staat in de problematiek rond deze norm.

Vereenvoudiging beleid

Bij de internetconsultatie zijn er ook verzoeken vanuit België, Luxemburg en Oostenrijk die meer flexibiliteit vragen. Bij een hoorzitting in de Tweede Kamer gaf Humberto Delgado Rosa, directeur voor Biodiversiteit van de Europese Commissie ook al aan dat hij weinig wijzigingen op dit punt verwacht. De evaluatie is bovendien niet gericht op aanpassing van de normen, maar voor vereenvoudiging van het beleid.

Ook voor een nieuwe derogatie zien de rapporteurs weinig kansen. Ze concluderen dat de Europese Commissie vindt dat ze lang flexibel is geweest met Nederland, maar dat de lidstaat te weinig resultaten heeft geboekt als het gaat om verbetering van de waterkwaliteit en het voldoen aan de milieunormen. “Totdat er een stevig pakket op tafel ligt ten aanzien van het mestbeleid lijkt het dan ook zeer onwaarschijnlijk dat een derogatie aan Nederland opnieuw verleend zal worden”, concluderen de rapporteurs.

Demissionair landbouwminister Femke Wiersma is het niet eens met de conclusies van de rapporteurs. “Naar mijn idee is het hebben van een derogatie, onder de criteria die de richtlijn noemt, en het behalen van de doelen van de richtlijn goed met elkaar verenigbaar en kunnen deze elkaar juist versterken. Zeker in de vorm van een derogatie voor grasland”, aldus Wiersma in een brief aan de Tweede Kamer. Ze is van mening dat de norm van 50 mg nitraat in de bovenste laag grondwater ook op andere manieren behaald kan worden dan met strenge normen. Ze vindt bovendien dat hogere normen voor dierlijke mest leiden tot minder kunstmestgebruik. Ze blijft daarom pleiten voor een hogere norm dan 170 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare. Ofwel door een derogatie ofwel door een aanpassing in de nitraatrichtlijn.