Stop blauwtong

Blauwtong serotype 3 (BTV-3) is een virusinfectie bij herkauwers die wordt overgebracht door knutten. Blauwtong heeft zich inmiddels door heel Nederland en in de omringende landen verspreid. Hierdoor gaan we ervan uit dat we in 2025 weer te maken krijgen met een hoge infectiedruk. Belangrijk is het om dieren vroegtijdig te beschermen tegen BTV-3, voordat in mei de knutten actief worden.

Blauwtong overwintert

Koeien die afgelopen herfst besmet zijn geraakt met het blauwtongvirus, kunnen een nieuwe infectiebron vormen in het voorjaar. Runderen kunnen namelijk circa 2 tot 5 maanden blauwtongvirus positief blijven. Lammeren en kalveren kunnen ook viruspositief geboren worden, als hun moeders tijdens de dracht besmet zijn. Hoelang deze dieren geïnfecteerd blijven is nog niet bekend. Ook weten we nog niet in welk stadium van de dracht een moederdier besmet moet raken om de infectie door te geven aan haar jong. Met deze feiten weten we dat het blauwtongvirus zonder veel problemen kan “overwinteren”. Het is dan wachten op de knut die het virus weer gaat verspreiden.

Knutten zijn actief ongeveer vanaf mei tot half november, afhankelijk van de temperatuur. Het blauwtongvirus vermeerdert zich in deze knutten, dit gebeurt bij temperaturen boven de 10^oC. Hierdoor worden de meeste infecties dan ook met name in de warmere periodes gezien.

Blauwtong veroorzaakt schade aan de bloedvaten

Na een beet van een besmette knut komt het virus in de regionale lymfeknopen. Hier vermeerdert het virus zich in eerste instantie en dan wordt het via het bloed verspreid door het hele lichaam en naar organen, zoals het hart, lever, longen, baarmoeder en de milt. Daar vermeerdert het virus zich verder in de wanden van de bloedvaten. Hierdoor gaan de bloedvaten lekken en er ontstaan bloedstolsels, waardoor weefsels en organen beschadigd raken. Dit zorgt voor de klinische symptomen en zieke dieren. Klinische symptomen die afgelopen jaar bij rundvee zijn waargenomen, zijn onder andere; slijmvliesbeschadigingen in de bek en op de spenen, koorts, melkproductiedaling, kreupelheid en klauwproblemen, versteende vruchten, te vroeg geboren kalveren en kalveren met oogafwijkingen.

Koppelimmuniteit kan BTV-3 indammen

Omdat BTV-3 niet weg is in het voorjaar en om de BTV-3 uitbraak in te dammen is koppelimmuniteit nodig. Dit wordt bereikt als meer dan 80% van de dieren beschermd zijn. Dieren zijn beschermd als ze een veldinfectie hebben doorgemaakt of als ze gevaccineerd zijn. Vaccinatie voorkomt of vermindert de klinische verschijnselen én voorkomt of vermindert de vermenigvuldiging van veldvirus in het bloed. Dit betekent dat de knut het virus niet meer kan oppikken en verspreiden. Hierdoor kunnen we BTV-3 indammen.

Goede weerstand

Vaccineren is een belangrijk onderdeel om BTV-3 te bestrijden. Maar in het algemeen geldt dat wanneer dieren in een goede conditie zijn en een goede weerstand hebben, zij beter om kunnen gaan met ziekteverwekkers. Ook helpt dit mee om een goede bescherming na vaccinatie op te bouwen.  Daarnaast kan een goed stalklimaat meehelpen om de infectiedruk laag te houden.

Waarom BTV-3 vaccineren?

1. Voorkomen of verminderen van klinische symptomen, dit heeft een positief effect op diergezondheid en -welzijn.
2. Voorkomen of verminderen van sterfte, dit is een economisch voordeel.
3. Voorkomen of verminderen van virus in het bloed, waardoor minder kans op verdere verspreiding door knutten. Dit zorgt voor het indammen van de verspreiding.

Welke dieren moet ik vaccineren?

• Koeien en schapen die nog niet gevaccineerd zijn of waarvan je niet zeker weet of ze Blauwtong doorgemaakt hebben.
• Na vaccinatie moeten dieren zelf bescherming (immuniteit) opbouwen. Bij koeien duurt dit 6 weken na de eerste vaccinatie. Vaccineer daarom in het voorjaar om bescherming te hebben voordat het knuttenseizoen weer begint.
• Hervaccineer dieren die in 2024 een basisvaccinatie hebben gehad, om ervoor te zorgen dat ze volgend knuttenseizoen ook nog beschermd zijn (duur van de bescherming is nog niet vastgesteld).
• Lammeren en kalveren vanaf 3 maanden leeftijd vaccineren in aanwezigheid van maternale immuniteit (antistoffen via de biest). Vraag uw dierenarts voor advies op maat.

Symptomen MKZ, Blauwtong en EHD

Met de recente Mond-en-klauwzeer (MKZ) uitbraak in de Duitse deelstaat Brandenburg is het extra belangrijk om alert te zijn op ‘Blauwtong symptomen’. MKZ komt voor bij runderen, varkens, schapen, geiten en andere evenhoevige dieren. Afgelopen herfst kregen we in Nederland te maken met een ander serotype van Blauwtong, namelijk BTV-12. En er zijn ook nog andere Blauwtong serotypen die in Europa rondgaan. Daarnaast is er ook een kans dat epizoötische hemorragische disease (EHD) zich verspreidt vanuit Frankrijk naar andere landen. Dat is ook de reden dat men in België verplicht moet vaccineren. De verschijnselen van Blauwtong, MKZ en EHD lijken op elkaar. In de winter en het voorjaar verwachten we nauwelijks gevallen van Blauwtong. Wees alert wanneer dieren verdachte klinische symptomen vertonen. In dit geval is het belangrijk om contact met uw dierenarts op te nemen.

Referenties:

1. Holwerda et al 2023 Emergence of bluetongue virus serotype 3 in the Netherlands in September 2023
2. https://www.gddiergezondheid.nl/Actueel/Dossiers/Blauwtong/Onderzoek-en-wetenschappelijke-publicaties
3. Blauwtong – WUR