Stil in de schapenstal

Hier in Frans Baskenland hebben veel boeren een melkschapentak. Schapen maken veel kabaal, maar zijn muisstil tijdens het voeren.

Voor veel schapenboeren hier in Frans Baskenland zijn het spannende tijden. De meeste laten eind november een groot deel van hun schapen lammeren. Dat betekent, afhankelijk van de hoeveelheid schapen, dat er honderden lammeren in twee weken tijd worden geboren. Meestal gaat zo’ n geboorte vlekkeloos, maar overdag en ’s nachts is waakzaamheid geboden. De schapen staan in deze tijd van het jaar veel binnen, dus dat brengt ook extra werk met zich mee.

Inheemse melkrassen

Het Baskische schapenras in deze regio is een melkras. In ons dorp zien we vooral de Manech Tête Rousse, een van de meest productieve melkrassen. Ook de Basco-Béarnaise wordt veel gehouden. Meer naar het westen, richting de kust, zie je vaker de Manech Tête Noire. Deze heeft een zwarte kop en zwarte poten.

Van de melk wordt kaas gemaakt. Ik geloof niet dat er iemand hier schapenmelk drinkt. Die kaas is een echt streekproduct. De melk wordt uiteraard aan een kaasfabriek geleverd, maar enkele boeren maken de kaas ook zelf. Ze verkopen deze aan huis of op de markt. Zo zie je menig bordje met ‘Fromage de brébis’ langs de weg staan. Leerde ik vroeger op school dat een schaap in het Frans een mouton was, hier is het een brébis. Nu moet ik eerlijk zeggen dat ik dit ras niet zo’n knappe verschijning vindt. Met hun lange, soms dreadlockachtige vacht en hun smalle kop kunnen ze niet tippen aan een stoere, stevige Texelaar. Een kwestie van smaak misschien.

Nauwkeurig werken en registreren

Dat schapen melken arbeidsintensief is, is duidelijk. Ook in deze tak van ‘sport’ is de administratie en registratie noodzakelijk en opgelegd. In de lammertijd worden alle geboortes nauwkeurig bijgehouden met behulp van piepkleine oormerkjes. Een notitieboekje met alle gegevens zorgt ervoor dat alle lammetjes nauwkeurig gevolgd worden. Tijdens het voeren wordt een lam dat wat aan de magere kant is nog even ‘aangelegd’. De eerste twee dagen zijn volgens de boer het meest kritiek voor de lammeren. Komen ze die door, dan komt het voor elkaar. Regelmatig bevoelt de boer de buik van de lammeren. Zo weet hij of ze genoeg gedronken hebben.

Op het tijdstip van voeren is het een geblaat en geblèr van jewelste bij onze buren. In hun stal bevinden zich twee transportbanden over ongeveer de hele lengte van de schuur. Daarop wordt het voer gelegd. Wanneer de schapen het voer krijgen aangeboden, zoekt elk dier snel een plek. In minder dan een halve minuut heerst er absolute stilte in de schuur. Je kunt een speld horen vallen. Zo krijg je dus 302 schapen stil.

Afzet naar Spanje loopt nog goed

De lammeren blijven bij de boer totdat ze ongeveer 11 kilo wegen. Als ze tussen de 11-13 kilo wegen, worden ze verzameld bij de coöperatie in Mauleon. Van daaruit gaan ze naar Spanje. De Spanjaarden houden van jong lamsvlees en met kerst eten ze dit graag. Geen idee of dit werkelijk veel gaat opleveren nu het economisch zo slecht gaat in Spanje. Ruim 4 miljoen werklozen en volgens het Spaanse ministerie van economische zaken duurt het nog tot midden 2010 voordat dit aantal zal dalen.
Na al deze inspanningen begint het melken weer. Twee keer per dag ruim 200 schapen melken. Tot ongeveer september.

Foto’s: Alinda van Dijk