RIVM: waterkwaliteit verbeterde in 2023

De waterkwaliteit onder derogatiebedrijven is in 2023 verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM.

In 2023 lag in de meeste regio’s de gemiddelde concentratie nitraat in het bovenste grondwater op derogatiebedrijven onder de norm van 50 milligram per liter grondwater. In het zuidelijke zandgebied, waar al een lagere derogatienorm van kracht was, lag de gemiddelde nitraatconcentratie in het bovenste grondwater met 51 mg/l net boven de norm. Löss zit hier met 43 mg/l net onder. De laagste nitraatconcentratie werd gemeten bij veengrond, met 9 mg nitraat per liter. Op klei werd gemiddeld 18 mg/l gemeten, in de noordelijke zandregio’s was dit 23 mg/l.

Grote verschillen tussen bedrijven

De verschillen tussen bedrijven zijn groot. In het zuidelijk zandgebied (regio Zand 230) heeft 44% van de bemonsterde bedrijven een nitraatconcentratie hoger dan 50 mg/l. “In het uitspoelingswater, in de Lössregio 39% en in Zand 250 geldt dit voor 17% van de bedrijven. Bij de Klei- en de Veenregio hadden respectievelijk 11% en 2% van de bedrijven een hogere nitraatconcentratie dan de EU-norm”, aldus de onderzoekers in het derogatierapport.

Tot en met 2017 daalde de nitraatconcentraties in de meeste regio’s. Door de droge jaren daarna namen deze op zand en veen juist weer toe. Dit als gevolg van lagere gewasopbrengsten door droogte en minder denitrificatie. Op löss en klei daalt de nitraatconcentratie de laatste jaren. In 2023 nam de concentratie op het noordelijk zandgebied en op veen iets toe. In de klei- en zuidelijke zandregio is in 2023 een daling te zien ten opzichte van 2022.

Minder derogatiebedrijven

In 2023 nam het aantal bedrijven met derogatie met 2,1% af, van 15.385 in 2022 naar 15.056 in 2023. Daarmee werd voor 723.410 hectare landbouwgrond gebruik gemaakt van derogatie, zo’n 6.000 hectare minder dan het jaar ervoor. Het percentage grasland op bedrijven met een derogatievergunning was gelijk aan voorgaande jaren met 88%.

In 2022 nam het aantal deelnemers aan derogatie met 8,8% fors af. Mede als gevolg van de late duidelijkheid over derogatie en de aanscherping van de normen. In 2015 deden nog bijna 20.000 bedrijven mee aan derogatie, met in totaal 834.529 hectare landbouwgrond. Dat is zo’n 110.000 hectare meer dan nu.