Pleidooi: meer GLB-geld naar doelen als stikstofreductie, minder naar inkomen

Wageningen UR pleit in de Kamer voor inzet van GLB-geld op verduurzaming in gebieden met beperkingen, zoals veenweides, in plaats van algemene inkomenssteun aan boeren.

Nederland zou er goed aan doen om het budget van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid meer in te zetten om boeren in gebieden met natuurlijke of wettelijke beperkingen te ondersteunen. Dat zegt Robert Baayen van de Wageningen Universiteit tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer over de toekomst van het GLB. Op die manier kan het GLB-geld worden ingezet om een bijdrage te leveren aan de stikstofreductie.

Steun voor boeren in beperkingsgebieden

Baayen ziet binnen de huidige regelgeving alleen mogelijkheden om boeren te ondersteunen bij het verduurzamen in gebieden met natuurlijke beperkingen, zoals de veenweidegebieden, en/of in gebieden met wettelijke beperkingen, zoals overgangsgebieden rondom Natura 2000. Daar mag de overheid verandering opleggen en de schade vergoeden, zonder dat dit in strijd is met Europese regelgeving en staatssteun.

NSC-Kamerlid Harm Holman is groot voorstander van het schrappen van de basisbetaling via de hectarepremie om het budget meer in te zetten voor de boeren in ‘moeilijke’ gebieden. Hij oppert om op korte termijn een motie in te dienen om de basisbetaling in het nieuwe GLB te gaan schrappen en verwacht dat daar een Kamermeerderheid voor is.

Nederland al koploper in duurzaamheid

Nederland is in Europa al koploper als het gaat om het koppelen van GLB-gelden aan duurzaamheidsmaatregelen. Europees gezien wordt 51% van het budget besteed aan directe inkomenssteun in de vorm van hectarepremie zonder eco-regelingen. Aan eco-regelingen wordt Europees gezien 32% van het budget uitgegeven. 17% van het budget gaat naar kennisontwikkeling en sectormaatregelen. In Nederland gaat 41% van het budget naar directe inkomenssteun, 35% naar eco-maatregelen en 24% naar ander beleid, legt directeur Duurzaamheid Gijs Schilthuis van de Europese Commissie uit. Dit is nog exclusief het extra nationale budget van 50 miljoen dat beschikbaar werd gesteld vanwege de grote belangstelling voor de eco-regelingen.

Meer ruimte voor strategische keuzes

Volgens Schilthuis zijn er veel mogelijkheden om het GLB-beleid binnen de kaders aan te passen. “Lidstaten zijn verplicht om directe inkomenssteun te geven, maar er worden geen bedragen genoemd. Nederland heeft dus de ruimte om meer GLB-geld uit te geven aan de doelen die er zijn”, aldus Schilthuis. Hij verwacht wel dat er bij een dergelijke grote ommezwaai discussie zal ontstaan over een gelijk speelveld in Europa, omdat andere boeren wel een hogere basisbetaling zullen behouden.

Problemen op het gebied van milieu, klimaat en platteland nemen toe

De Europese Commissie is voorstander van het inzetten van de middelen voor andere doelen. Met de strategische plannen kan iedere lidstaat een strategie maken om zo goed mogelijk in te spelen op de problemen die in de lidstaten spelen. “Als er dan problemen zijn voor boeren in de veenweidegebieden, dan doet Nederland er verstandig aan om het geld daar in te zetten”, legt Schilthuis uit. De Commissie ervaart dat de lidstaten bij de eerste strategische plannen nog heel voorzichtige keuzes maakten en dicht bij de inkomensondersteuning bleven. “Ze borduurden te veel voort op oude plannen, terwijl de problemen op het gebied van milieu, klimaat en platteland wel toenemen”, aldus Schilthuis. De Europese Commissie zou graag zien dat lidstaten meer strategische keuzes maken. Te grote veranderingen moeten er ook niet komen, omdat boeren wel belang hebben bij stabiliteit in de manier waarop het beleid wordt uitgevoerd.