‘Onzekerheid stikstof duurt voort’

Chefsache zou het zijn. Stikstof is zo belangrijk dat de hoogste baas, premier Dick Schoof, hier de regie pakt. ‘Zaak voor de chef’, is het ook als het politiek gevoelig ligt. In dit laatste zit nu het probleem.

Kabinet-Schoof in demissionaire status past nu toch vooral op de winkel. In de Tweede Kamer staat stikstof dit jaar niet meer prominent op de agenda. Ook in de verkiezingen dit najaar lijkt stikstof geen groot thema te worden. De partijen zetten in op asiel, veiligheid, Gaza, handelstarieven.

Precies 336 dagen hield kabinet-Schoof het vol. Vooral de sfeer van wantrouwen, conflict en relletjes blijft hangen. Welbeschouwd is het een verloren jaar.  De balans na elf maanden is mager. Op 3 juni rest een berg onafgemaakte dossiers, een reeks negatieve adviezen op wetsvoorstellen en zelfs juridisch conflicterend beleid.

Stikstof van chefsache naar bijzaak

De ambities bij aanvang waren torenhoog. Met de BBB op landbouw zou derogatie blijven, voor de PAS-melders zou een oplossing komen en het stikstofslot worden geopend. Je kunt oordelen dat de tijd te kort was. In een jaar zet je geen fundamenteel andere koers om in wetgeving. Het is een terecht punt. Tegelijkertijd is het een te gemakkelijk excuus.

Belofte te groot

Misschien was de belofte wel te groot. Zoals over derogatie. Alle signalen stonden op rood, of ten minste oranje. Toch kondigde BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas aan dat Femke Wiersma de Europese Commissie wel zou overtuigen. Eén rit naar Brussel leerde dat dit kansloos was. Eenzelfde lot wachtte renure als kunstmestvervanger. Het uiteindelijke mestplan van Wiersma lijkt verdacht veel op dat van haar voorganger. En omdat een opkoopregeling voor de melkveehouderij uitblijft, dreigt dit najaar nog steeds een generieke korting op de veestapel.

Op stikstof zit duidelijk een koerswijziging: van depositie naar emissie. De ondergrens moet naar 1 mol per hectare. Maar ja, de geldpot voor de stokstofcrisis door het vorige kabinet uitgewerkt in een Nationaal Programma Landelijk Gebied, toch dik €20 miljard, is al aan de onderhandelingstafel weggegeven. In december verbood de rechter intern salderen. Op het wetsvoorstel voor het ophogen van de ondergrens kwam een serieus negatief advies van Raad van State. Wiersma gaat hier dit jaar geen potten breken. Het slot zit er nog steeds op.

Geld is, maar waarin investeren?

De landbouw snakt naar doelsturing in plaats naar de in de praktijk vaak onmogelijke middelvoorschriften. Wiersma krijgt hiervoor te weinig tijd om echt concrete afspraken te maken. Op dit stapeltje blijven ook de mappen grondgebonden veehouderij, gewasbescherming en geuroverlast onaangeroerd.  

Eind dit jaar zijn nieuwe verkiezingen. Politiek Den Haag is al uit de startblokken. Dit is niet per se de beste periode. Het land, de burger, de ondernemer wacht op beleid, besluiten. Beloftes zijn er genoeg. Onzekerheid is echt waardeloos. En echt, de landbouw wil. Legt het oor te luisteren, zoals op de Akkerbouwdag. De bezoekers verdringen zich rondom de demonstraties. De akkerbouwers willen investeren, in milieu, in emissiereductie. Het geld is er ook. De vraag is waarin precies, als de regelgeving niet duidelijk is?

Wiersma zegt ‘tot de laatste dag’ haar werk voort te willen zetten. “Ik ben niet minister geworden om na elf maanden te zien dat het kabinet strandt.”  Begrijpelijk, maar toch, vooral haar opvolger zal het karwei moeten afmaken.