‘Onze keuzes bepalen voor een groot deel ons leven’

Of op je eigen bedrijf. Stop je ermee of ga je door? En op welke manier? Ook in je persoonlijk leven: waar kies je voor in je relaties, familie of gezin? Of op mondiaal niveau: waar kiezen we voor ten aanzien van vrede en veiligheid, voedselvoorziening of bijvoorbeeld het milieu?

Keuzes zijn niet altijd makkelijk

De keuzes die we maken, bepalen voor een groot deel het verloop van het leven. En kiezen is niet altijd makkelijk. Soms kun je het gevoel hebben dat een keuze maken bijna onmogelijk is. Ik denk aan die oude boer die op hoge leeftijd zijn koeien nog molk. Hij kon niet kiezen om te stoppen. ‘Ze rapen me maar op tussen mijn vee’, sprak hij uit. En zo geschiedde.

Ik denk aan die opvolger die twijfelt over de bedrijfsovername. Is het wel wijs om te doen? Kan ik wel boer blijven? Is er op de boerderij een toekomst voor mij? Ik denk aan dat jonge echtpaar vol met ideeën, passie en energie. Ze gaan ervoor! Ik denk aan die vrouw, moeder, echtgenote en ondernemer. Ze voelt zich niet gezien en gehoord. ‘Wil ik dit nog wel?’, vraagt ze zich af. Ik denk aan dat gezin waarvoor de onzekerheid overheerst, omdat ze het gevoel hebben dat er voor ze gekozen wordt. Ze moeten weg van de vertrouwde plek.

Toekomst voor agrarische sector

Het kan heel lastig zijn om keuzes te maken. De een maakt keuzes op basis van feiten en cijfers, de ander laat veel meer het gevoel meespelen. Je karakter kan dus een grote rol spelen bij het maken van keuzes. Maar ook angst, onzekerheid, een bepaalde stemming of zelfs overvloed beïnvloeden de manier waarop je kiest. En niet altijd is te zeggen dat hetgeen je vandaag kiest, morgen het gewenste resultaat oplevert.

Dus als je, staand op de drempel van het nieuwe jaar, kijkt naar wat voor je ligt en de keuzes die ook dan weer voorbij gaan komen, wat overheerst dan? Onzekerheid, twijfel? Of vastberadenheid en een duidelijke visie? Er moet een toekomst zijn. Of sterker nog, er is een toekomst voor de agrarische sector. En dus ook voor individuele ondernemers in ons land.

Liedje Frank Boeijen

Daar horen keuzes bij die soms ingewikkeld of moeilijk kunnen zijn. Mijn aanbeveling is dat je mensen om je heen verzamelt die je kunnen steunen. Mensen die jou misschien op weg kunnen helpen om goede keuzes te maken of bij wie je bijvoorbeeld je hart kan luchten.

Jaren geleden zong de Nederlandse zanger Frank Boeijen: ‘Kies niet wit, kies niet zwart, maar in de kleur van je hart.’ Ik vertaal dat nu als: blijf dicht bij jezelf, bij wie je bent en wat je kunt. Rekening houdend met de gaven en talenten die jij hebt. Van daaruit kun je, wat ik maar noem, krachtig kiezen. Ik wens je goede feestdagen toe.