Meer rendement met Limousin-kroket dan met dure biefstuk

Annerie (32) en Jeroen (32) van Bommel zijn jonge ondernemers zonder echte boerenachtergrond. Jeroen had wel ervaring in de vleesverkoop. Enkele jaren geleden kochten ze in Toldijk (Gld.) een gemengd veebedrijf zonder grond. Ze houden er nu door vergunningsperikelen pas 10 Limousins, maar werken samen met een collega-vleesveehouder. Ze kunnen zodoende 75 Limousin-stieren per jaar laten slachten. Daar maken ze zelf kroketten en bitterballen van voor de verkoop.

Een overzicht van het bedrijf. De starters hebben een bouwblok van 0,7 hectare en kregen een beperkt aantal rechten. Links is een open frontstal te zien waar de Limousins staan. Op en rond die plek stonden voorheen vijf kleine varkensstallen. De stal rechts was een oude ligboxenstal en is door de ondernemers omgebouwd tot een productieruimte.

Op het puin van de gesloopte varkensstallen staat nu deze open frontstal uit 2019. De ondernemers hebben die zelf ontworpen en gebouwd. Doordat de vergunning (nog) niet maximaal benut kon worden, lagen de stalkosten wat hoger. Evengoed waren die ‘slechts’ €640 per plaats; op basis van 50 dieren. Er is veel tweedehands materiaal gebruikt. Alleen de spanten en zonnepanelen zijn nieuw. Over die panelen later meer.

De Limousins die er nu zijn, staan jaarrond op stal. Van Bommel zou ze graag buiten laten lopen, maar als starter is het niet te doen om aan grond te komen. De ondernemer zou graag natuurland van een natuurorganisatie pachten, maar ook daar komt hij niet tussen.

Zoals gezegd staat de stal niet vol. Van Bommel heeft pas 10 Limousins. Door een samenwerking met een andere vleesveehouder met Limousins kan hij al wel 75 stieren per jaar laten slachten. Idealiter zou van Bommel veel meer stieren van het eigen bedrijf gebruiken. Dat kon tot voor kort niet. Pas vrij recent kreeg hij een NB-vergunning voor 50 Limousins.

De strohokken zijn opvallend diep (17 meter) en zijn voorzien van gegalvaniseerd hekwerk. In de stal is plek voor maximaal 75 Limousins. Met de huidige vergunning zijn er nu slechts 50 toegestaan. De reden: oude varkensrechten zaten in een stoppersregeling. Het was een flinke tegenvaller, maar de Limousins hebben nu wel veel ruimte: 20 m² per dier.

Het dak van de open frontstal bestaat niet uit traditionele sandwichpanelen, maar enkel uit zonnepanelen van een lokale energiecoöperatie. Een systeem dat van Bommel afkeek van Franse veehouders waar het meer gemeengoed is. De panelen zijn op aluminium frames bevestigd en al het water wordt via een railsysteem afgevoerd. De stal is daarmee voor 99,9% lekdicht.

Het voordeel is dat de panelen afkoelen door de wind die er onder waait. Zo nemen ze 2% meer zon op, stelt van Bommel. Een ander voordeel zijn de kosten. Exclusief panelen betaal je 15% van de prijs voor een traditioneel dak zonder panelen. In hoeverre het dak klimaatbestendig is durft van Bommel nog niet te zeggen. Echte hagelbuien zijn er tot nu toe niet geweest. Vooralsnog blijkt het echter een robuust dak.

Ondanks het gebrek aan grond probeert van Bommel toch zoveel mogelijk circulair te zijn. Zo voert hij zijn Limousins circulair krachtvoer dat voor 100% van humane reststromen zoals chips, koekjes, brood, crackers en muesli is gemaakt. Zo hebben de ondernemers toch een sterk circulair verhaal.

Het circulaire krachtvoer betrekt van Bommel van leverancier Voerwaarts. Binnen de vleesveehouderij is hij daarmee een pioniersbedrijf.

Het circulaire krachtvoer is met €0,48 per kg wel prijzig, maar van Bommel boekt nu al ruim een jaar goede resultaten. Er is geen voerverlies, de voersnelheid is hoog en de Limousins vinden het een smakelijke brok. Ook is er 4,5% meer groei in vergelijking met de bijproducten die van Bommel voorheen gebruikte. In de afmestfase krijgen stieren 6 tot 8 kg per dag.

De Limousins worden niet onthoornd. Het rantsoen wordt aangevuld met kwaliteitshooi uit de regio. Doordat van Bommel geen grond heeft, moet hij alles aankopen. Dat heeft wel als voordeel dat hij niet afhankelijk is van weersomstandigheden en wisselende kwaliteiten.

Ventilatie is er genoeg in deze open frontstal. Er hangt alleen een doek aan de achterkant van de stal waar zich ook een selectieruimte bevindt. Aan de zijkanten wil van Bommel nog wel verstelbaar windbreekgaas plaatsen. Afgelopen winter had hij namelijk last van jachtsneeuw die de stal in kwam.

In de stal zijn nu drie van de vijf hokken af. Van Bommel hoopt dat er nog wat rek in de NB-vergunning zit, want hij kan in deze stal maximaal 75 Limousins houden.

Iets verderop is de oude ligboxenstal omgebouwd tot productieruimte. Hier verwerken Jeroen, Annerie en een bedrijfsmedewerker dagelijks 5.000 Limousin-kroketten en bitterballen. Het verwerken, portioneren en verpakken doen de ondernemers zelf.

Zo’n 60% van een Limousin-stier wordt verwerkt tot kroket of bitterbal. Voor van Bommel is het een duidelijke rekensom. Hij haalt meer rendement met snacks dan met biefstuk. Vierkantsverwaarding en omloopsnelheid wegen voor hem zwaarder dan het duurste stukje vlees. Zo wordt er al een behoorlijke marge gehaald. Al is het hard werken.

Van Bommel kende in 2020 door corona ook al mindere tijden. Dat jaar verloor hij 85% van de omzet en moest zowel hij als Annerie tijdelijk buiten de deur werken. De reden was dat 75% van de afzet bij de horeca terechtkomt en die zat toen op slot. Slechts een kwart belandt bij land- en streekwinkels. Sinds begin dit jaar gaat het weer goed en werken beide ondernemers weer op het eigen bedrijf. In de zomer kwam er bovendien een bedrijfsmedewerker bij.