‘Ineens begint zijn echtgenote te huilen’

De kogel is door de kerk… Ze gaan stoppen met het bedrijf. Het laatste vee is opgehaald en het is einde verhaal. Sjaak (niet zijn echte naam) is er gelaten onder, maar ook opgelucht. Er is geen opvolger en voldoen aan alle regelgeving zijn hij en zijn echtgenote meer dan zat. Er kwamen forse investeringen op hen af en dat wilden ze niet meer. “Het is goed geweest zo. Meer dan 40 jaar ben ik boer geweest”, zegt Sjaak peinzend.

Samen met hem en zijn echtgenote denken we na over hoe nu verder. Er moet van alles geregeld worden: stallen slopen, erf opruimen, administratie afwerken… Voorlopig is van rust en andere bezigheden nog geen sprake.

Altijd stond het bedrijf op de eerste plaats en heeft zij zich moeten schikken

Terwijl Sjaak uitvoerig verslag doet van alles wat hij in de afgelopen periode heeft gedaan en wat zijn plannen zijn, zie ik zijn vrouw wat stilletjes voor zich uit kijken. Ik besluit haar te vragen wat ze denkt.

Ze begint te huilen en vertelt hoe ze zich de afgelopen jaren niet gezien en begrepen gevoeld heeft. Altijd stond het bedrijf op de eerste plaats en heeft zij zich moeten schikken. Bijna nooit is er ruimte geweest voor wat zij belangrijk vond, er werd gewoon niet naar gevraagd. Ruimte om leuke dingen te doen of om met elkaar bijvoorbeeld eens op vakantie te gaan, was er nauwelijks. En nu had ze zich verheugd op een nieuwe fase in hun leven waar ook ruimte zou zijn voor haar ideeën, maar ze ziet dat haar man vooral zijn eigen weg volgt.

Verbonden voelen

Zoekend naar de oorzaak van de ontstane situatie blijkt dat Sjaak en zijn vrouw in de voorbije jaren niet echt de tijd hebben vrijgemaakt om met elkaar te praten en zich verbonden te voelen met de ander. Er was altijd wel iets wat om aandacht vroeg. Ze zijn uit elkaar gegroeid. Als ik Sjaak er naar vraag, schuift hij wat ongemakkelijk op zijn stoel. “Ik ben daar niet zo goed in, in praten. Werken is meer mijn ding.”

Echt luisteren is nog niet zo eenvoudig

Maar aan het praten van Sjaak ligt het niet zozeer. In communicatie tussen mensen is praten veel minder belangrijk dan bijvoorbeeld luisteren. Luisteren, en dan bedoel ik echt luisteren, is nog niet zo eenvoudig. Vaak luisteren we oppervlakkig en reageren we snel op wat de ander zegt. Maar als je echt luisteren wilt naar de ander, dan stel je je reactie even uit. Dan luister je om te begrijpen. Wat bedoelt die ander nou echt? Wat drijft hem of haar? Waar zit het echte knelpunt? Je komt daar pas achter als je elkaar vragen gaat stellen.

Als je luistert om de ander te begrijpen, probeer je op gelijke hoogte met elkaar te komen. Degene naar wie je luistert zal zich gezien en begrepen voelen. Het is niet makkelijk, echt luisteren… Het vraagt wat oefening en geduld. Maar het voorkomt wel een hoop problemen en misverstanden die, zoals in deze praktijksituatie, soms jaren lang kunnen voortduren.

Sjaak en zijn echtgenote gaan alsnog aan de slag met het echt luisteren naar elkaar. Ik hoop dat het gaat goedkomen met ze.