Alles over Afrikaanse varkenspest
Afrikaanse varkenspest (AVP) wint terrein in Europa en het virus heerst al langere tijd in onder meer Duitsland, Polen en Italië. De uitbreiding van Afrikaanse varkenspest gaat langzaam, zolang de mens het virus niet verder verplaatst en ook de verspreiding onder wilde zwijnen beperkt blijft.
De economische schade voor de getroffen varkenshouders en de varkenssector als geheel is groot. De toeleveringsketen en de slachterijen staan bij een uitbraak AVP onder grote financiële druk. Nederland is sinds de grote uitbraak van Afrikaanse varkenspest in 1986 vrij van AVP. Toch is ook hier het dreigingsrisico groot. Een indicatie van de risico's voor de Nederlandse varkenssector geven deze Italiaanse cijfers: het aantal varkens na één jaar Afrikaanse varkenspest daalde in de provincie Pavia van 230.000 naar 100.000. De varkenssector is in deze provincie goed voor €220 miljoen en biedt 400 mensen op 170 varkenshouderijen werk. Ter vergelijking: in 2023 telde Nederland 10,5 miljoen varkens.
Links
- Afrikaanse varkenspest blijft zich uitbreiden in Duitsland
- Noord-Italië ruimt tienduizenden varkens vanwege AVP
Vincent ter Beek is hoofdredacteur van Pig Progess, mediapartner van Boerderij. Hij is op het varkensbedrijf van Ruben Exterkate in Bentelo (Ov.) met Iris Hofman - audiovisueel redacteur - in gesprek over de risico's van Afrikaanse varkenspest in Nederland. De videoreportage is in het Engels. Meer videoreportages over de varkenshouderij vind je in het YouTube-kanaal van Boerderij.
Wat is Afrikaanse varkenspest?
Afrikaanse varkenspest is een zeer besmettelijk DNA-virus dat rondgaat onder varkens en wilde zwijnen.
Het virus behoort tot de Asfivirus-familie en er zijn ten minste 22 typen, zodat bij een uitbraak de bron kan worden vastgesteld. Het virus overleeft gemakkelijk, bederft niet snel en is resistent tegen zonlicht. Zowel in gekoeld vlees als in karkassen kan het AVP-virus tot wel 6 maanden overleven. En nog veel langer als het is ingevroren. AVP is ook een zoönose, wat betekent dat het virus van dier op mens kan overgaan. AVP is ongevaarlijk voor mensen, concluderen wetenschappers van Wageningen University & Research.
AVP verspreidt zich bij direct contact tussen besmette varkens en gezonde dieren, maar ook via besmet varkensvoer, bij veetransporten of via ander materiaal. Onderzoekers en veterinaire experts uit de sector werken aan een aanpak om het risico van verspreiding van AVP via varkensvoer te beperken. Het virus heerst wereldwijd. Wilde zwijnen die zich verplaatsen en waarbij het virus in de populatie aanwezig blijft, worden vaak genoemd als risicofactor. De eerder genoemde Italiaanse cijfers laten zien dat het sterftecijfer bij besmette dieren zeer hoog is.
Biosecurity-maatregelen tegen AVP
Het nationaal referentielaboratorium van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) voor onder meer de klassieke varkenspest en de Afrikaanse varkenspest waarschuwt voor het risico op insleep van AVP in Nederland door vakantiegangers.
Linda Peeters is hoofd van het laboratorium en pleit in een interview met Boerderij voor bewustzijn bij vakantiegangers die uit Italië, Duitsland en Kroatië terugkeren. Daarnaast kwalificeert zij de naleving van biosecurity-maatregelen door varkenshouders als cruciaal. Risico's omvatten besmette schoenen, contact met wilde zwijnen, etensresten en veevoer uit landen met AVP-besmettingen. WBVR legt ook de nadruk op preventie via hygiënesluizen, gebruik van bedrijfskleding en consequent afvalbeheer. Waarschuwingsborden en campagnes moeten het bewustzijn bij zowel varkenshouders als burgers vergroten. Ook varkenshouders die op vakantie gaan moeten alert zijn op de risico's, door vooral persoonlijke voorzorgsmaatregelen te nemen. Een snelle detectie en signalering van AVP door varkenshouders, dierenartsen en jagers op wilde zwijnen zijn volgens Peeters essentieel om de kans op een grote uitbraak te beperken.
Bezoekersinstructie
- Zorg voor duidelijke instructies voor bezoekers en neem het hygiëneprotocol serieus.
- Laat zo min mogelijk bezoekers toe.
- Plaats hekken of linten waar je geen bezoekers wilt.
- Geef een mogelijke parkeerplaats duidelijk aan of laat bezoekers aan de weg parkeren.
- Werk alleen op afspraak en registreer bezoekers.
- Laat bezoekers zich melden, vermeld een telefoonnummer bij de ingang.
- Verbied bezoekers/medewerkers zelf eten mee te nemen.
- Plaats een vuilnisbak bij uitgang voor onder andere wegwerpsloffen en -overalls.
- Zorg voor schone ontsmettingsbakken of -matten bij in en uitgang van het bedrijf.
Hygiënemaatregelen op het varkensbedrijf
- Het terrein rond de varkensstal en ook de loop-, voer- en centrale gangen moeten zoveel mogelijk vrij zijn van mest, stof en vuil.
Zorg voor een: - duidelijke scheiding van een schone – en vuile weg.
- reinigings- en ontsmettingsmogelijkheid voor en na een bedrijfsbezoek van alle voertuigen, waaronder voer- vee, en mesttransport. Laat vrachtwagens de ontsmettingsapparatuur gebruiken die op de wagens aanwezig zijn.
- plaats een ontsmettingsbak met werkend middel op de oprit van het bedrijf.
- goede reiniging en ontsmetting van laad- en losplekken en kadaveropslag.
- een eigen mestslang voor het mestladen en laat geen mest op het terrein liggen.
- goed ontsmettingsmiddel dat virussen bestrijdt, niet alle standaardmiddelen werken goed tegen AVP. Ctgb heeft meer informatie.
- goede wering en bestrijding van ongedierte, zorg dat de lokkisten langs wanden staan en gevuld zijn met vers lokaas. Maak zelf een rondje langs de stallen en check of er onbedoelde entreeplekken zijn voor ongedierte (ratten en muizen). Scherm luchtinlaten af met gaas. Besteed eventueel de wering en bestrijding uit aan een gespecialiseerd bedrijf.
- voldoende aanwezigheid van klein materiaal voor onderhoudswerkzaamheden en laat meegebracht materiaal desinfecteren.
- onkruidvrije verharding rondom de stallen.
- zorg er daarnaast voor dat huisdieren, zoals honden en katten niet in de stal komen.
- hok buiten lopende varkens op.
Waar let je op in de hygiënesluis?
- Gebruik de hygiënesluis als hygiënesluis, zorg dat deze opgeruimd en schoon is en geen overbodige spullen bevat en dagelijks wordt gedesinfecteerd.
- Laat bezoekers indien mogelijk douchen.
- Zorg voor bedrijfskleding in meerdere maten, inclusief ondergoed.
- Zorg voor voldoende bedrijfskleding of kies voor wegwerpkleding.
- Was de bedrijfskleding dagelijks.
- Zorg voor voldoende laarzen, niet lek en in diverse maten of (intacte) overschoenen.
- Zorg voor een schone wasbak, warm water, zeep en ontsmettingsmiddel.
- Gebruik het liefst papieren handdoeken of regelmatig een schone handdoek.
- Werk bij voorkeur met wegwerphandschoenen.
- Laat mesttransporteurs en chauffeurs van voer- en veetransport niet in de stal. Laat hun wel gebruikmaken van bedrijfskleding.
- Het is belangrijk dat bezoekers het hygiëneprotocol ook daadwerkelijk naleven.
Links
- Hoofd referentielab Wageningen University & Research waarschuwt tegen AVP
- Biosecurity sleutelwoord tegen Afrikaanse varkenspest
Voermaatregelen
Ook voermaatregelen kunnen het effect van Afrikaanse varkenspest beperken. Een dieet met een immuunversterkend complex (IBC) beïnvloedt de ernst en het verloop van AVP bij varkens. De Vietnamese onderzoeker Dr. Le Van Phan (Vietnam National University of Agriculture) voerde een studie uit met 40 biggen.
De proefgroepen, dus de varkens die wel en niet IBC kregen toegediend, lieten duidelijke verschillen zien. Varkens in de controlegroep kregen op dag 4 na infectie al symptomen, terwijl dit voor de varkens in de IBC-groep pas op dag 20 gebeurde. Daarnaast overleefden significant meer dieren in de IBC-groep (8 van 9) tot dag 24 na de infectie, in vergelijking met 2 van de 10 varkens in de controlegroep. Ook was in de IBC-groep de viraemie lager.
Het onderzoek suggereert dat IBC niet alleen beschermt tegen ASF, maar ook bredere immuniteitsvoordelen biedt tegen andere pathogenen. Verdere studies moeten de mogelijke positieve langetermijneffecten van het gebruik van IBC bij varkens bevestigen.
Links
- Immune booster observed to delay onset of ASF
Genetische modificatie
Biotechnologiebedrijf Seek Labs behaalt met de CRISPR-technologie veelbelovende resultaten tegen Afrikaanse varkenspest. Bijna 60% van de genetisch gemodificeerde varkens overleefde langer dan niet-gemodificeerde varkens. Het onderzoek werd uitgevoerd in een regio waar AVP endemisch aanwezig is. De aanpak van Seek Labs richt zich met behulp van de CRISPR-technologie op verstoring van de virale replicatie en het stimuleren van een immuunrespons. AVP-onderzoeker dr. Douglas Gladue noemt de doorbraak veelbelovend voor de aanpak van dierziekten.
Seek Labs ontwikkelde twee CRISPR-systemen met multiplexed gRNAs die werden toegediend met een injectie in de spier. De behandelde varkens bleken actiever en minder vatbaar voor fatale virale infecties.
Het biotechnologiebedrijf onderzoekt nu verdere toepassingen, omdat AVP wereldwijd grote schade aanricht in de varkenssector: o.m. preventieve toepassingen en een therapeutische aanpak van CRISPR. Ook onderzoekt het bedrijf de toepassingsmogelijkheden bij andere dierziekten, zoals vogelgriep.
Links
- Gene editing to solve ASF: new trials by US company show promise
Ontwikkeling vaccin tegen AVP
Wereldwijd wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een vaccin tegen Afrikaanse varkenspest. Het Europese onderzoeksproject Vax4ASF, gefaciliteerd door de Europese Unie, heeft als doel een veilig en effectief vaccin tegen AVP te ontwikkelen. Het Spaanse biotechnologiebedrijf Hipra werkt samen met 17 partners aan de ontwikkeling van een vaccin. De focus ligt op beheersing van replicatie van het virus, ondersteund door diagnostische tests en controlemaatregelen.
In Azië zijn inmiddels vaccins tegen AVP ontwikkeld. In Vietnam is een commercieel vaccin beschikbaar, maar gebruikers hebben twijfels over de effectiviteit en veiligheid. In China is een kandidaat-vaccin ontwikkeld dat de genen die virulentie veroorzaken verwijdert. En in Australië en de VS wordt een DNA-vaccin getest dat als doel heeft pathogenen te elimineren zodra ze het lichaam binnendringen.
De ontwikkeling van een vaccin varieert per regio en is ook afhankelijk van de gekozen aanpak. De inzet van wetenschappers en biotechnologische bedrijven laat zien dat de ontwikkeling van een effectief en wereldwijd toepasbaar AVP-vaccin dichterbij komt.
Links
- European project Vax4ASF aims to develop ASF vaccine
- ASF Philippines: outbreaks demand fast vaccine rollout
- China develops new ASF vaccine candidate
- Scientists in US and Australia team up for ASF vaccine




