Strafblad wegens afvalhopen is misplaatst

Wie valse meeldauw of phytophthora niet onder de duim houdt, krijgt een strafblad. Een vreemde juridische kronkel.

De afschaffing van de productschappen heeft een onbedoeld en bizar bijeffect. Overtreding van een aantal simpele regels levert boeren nu snel een strafblad op. Vooral akkerbouwers lopen gevaar op deze manier gebrandmerkt te worden als ze de Plantenziektewet overtreden of de wetgeving voor zaaizaad en pootgoed.

Oorzaak is de afschaffing van productschappen; die hadden een eigen tuchtrecht. Nu komen handhaving en bestraffing onder een ander regime. Voor veel zaken bestaat bestuursrecht. Overtredingen worden dan afgehandeld met een boete. Maar voor sommige terreinen bestaat dat niet en verval je in het strafrecht. Voor bovengenoemde wetten is dat zo.

Strafblad gaat te ver voor overtreden van ‘onschuldige’ vakspecifieke regel

Bijgevolg loopt de akkerbouwer die aardappel­opslag niet bestrijdt of valse meeldauw in uien niet aanpakt, risico op een strafblad.

Wie een strafblad heeft, kan veel hinder ondervinden bij reizen en bij veranderingen in carrière. Je komt bepaalde landen niet in en mag sommige beroepen niet meer uitoefenen. In geval van inbraak en fraude is er iets voor te zeggen. Maar voor het overtreden van ‘onschuldige’ vakspecifieke regels is het een te ver strekkende sanctie. Het draagvlak voor het fytosanitaire beleid lijdt er bovendien onder, want dat steunt deels op sociale controle.

Meldingsdrempel leidt tot hogere ziektedruk

Het huidige meldsysteem, waarbij akkerbouwers anoniem collega’s die niet strak op de phytophthora- of meeldauwbestrijding zitten bij de NAK aangeven, functioneert. Zeker als een eerste directe collegiale opmerking geen effect heeft, wordt klikken niet disproportioneel gevonden. Als dat de goede zaak dient – gezonde gewassen – wil een akkerbouwer wel een beetje op zijn collega’s letten. Maar je buurman met een strafblad opzadelen, dat is andere koek.

Uiteindelijk kan zo’n meldingsdrempel leiden tot een verhoging van de ziektedruk; juist op wat de meest salderende gewassen voor de akkerbouwer moeten zijn.

Als we dan ook nog weten dat niemand het zo bedoeld heeft, is het zaak deze rare juridische kronkel snel te repareren.