Transitiefonds vertraagd, Van der Wal tapt uit ander vaatje

Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) sorteert al voor op de vertraging in de behandeling van de Tijdelijke wet Transitiefonds landelijk gebied en natuur. Zij zal in de reguliere begroting van het ministerie budget moeten vrijmaken voor onderdelen van de stikstofaanpak, waarvoor in 2024 al geld nodig is. De minister zegt voor de eerste pakketten met maatregelen aparte voorstellen in te dienen.

Geen haast met wet transitiefonds in Eerste Kamer

De Eerste Kamer is niet van plan haast te maken met de behandeling van de wet die het transitiefonds voor het landelijk gebied en de natuur regelt. Dit zegt BBB-senator Gert-Jan Oplaat. Hij is deze week als voorzitter van de landbouwcommissie gekozen en verwacht dat het waarschijnlijk wel september of oktober wordt, voordat de Eerste Kamer over de wet gaat stemmen. Dat betekent volgens hem dat het transitiefonds – op zijn vroegst – in de begroting van 2025 kan worden opgenomen.

Minister Van der Wal is nog niet in gesprek met de fracties in de Eerste Kamer om de wet aangenomen te krijgen. Voor een meerderheid heeft ze in elk geval de steun van GroenLinks/PvdA óf BBB nodig. De Eerste Kamer bracht dinsdag schriftelijk vragen in over de transitiewet. De minister zal daar antwoord op geven en erna volgt een tweede schriftelijke ronde.

‘Wet is pinautomaat voor andere ministers’

BBB-landbouwwoordvoerder Gert-Jan Oplaat is kritisch over de wet, die hij beschrijft als “een pinautomaat voor andere ministers”. Hij heeft grote twijfel of het transitiefonds zinvol, doelmatig meetbaar en doeltreffend is en vraagt zich af of de € 24,3 miljard in het fonds de komende twaalf jaar gegarandeerd overeind blijft. “Met de wereldwijde ontwikkelingen en onrust kunnen prioriteiten immers mogelijk wijzigen.” Het afgelopen jaar roomde het kabinet in de voorjaarsnota al € 666 miljoen van de oorspronkelijke € 25 miljard af om gaten in de begroting te dichten.

Zolang geld uit het transitiefonds kan worden ingezet voor onteigening, zal BBB zich ertegen verzetten, stelt Oplaat. “De BBB is van mening dat het stikstofbeleid een zelfgecreëerd probleem is en een politieke keuze”, zegt Oplaat. Hij vindt dat minister Van der Wal serieus moet ingaan op de initiatiefnota van JA21 en BBB om de stikstofregels te vereenvoudigen. Beide partijen willen af van de kritische depositiewaarde in de wet, een juridisch schot tussen stikstof uit de industrie en ammoniak uit de landbouw en een drempelwaarde van 1 mol depositie bij de vergunningverlening in gebieden waar al sprake is van een neerwaartse stikstoftrend.

Overziet het kabinet gevolgen voor de samenleving?

Als Van der Wal vindt dat er uit het fonds wel geld beschikbaar moet komen voor de opkoopregelingen, dan is Oplaat wel bereid om speciaal daarvoor een regeling te treffen. “Laat de minister dan met een speciale wet komen, daarvoor. Wij zijn wel bereid die met spoed te behandelen, want we hebben niets tegen regelingen voor boeren die vrijwillig stoppen.”

BBB vraagt zich af of het kabinet de gevolgen van de sanering van een groot aantal veehouderijbedrijven voor de samenhang in de samenleving wel overziet. Ditzelfde geldt ook voor bedrijven die afhankelijk zijn van de productie van de gesaneerde veehouderij.

Oplaat wijst op de vooraanstaande positie die de Nederlandse land- en tuinbouw heeft in de wereld. Hij citeert de Animal Protection Index, waarin Nederland in Europa op het gebied van dierenwelzijn de positie van gidsland inneemt.