PAS-melders verder in het nauw door uitspraak rechter

De rechtbank Oost-Brabant wil dat de provincie Noord-Brabant de specifieke situatie van PAS-melders in kaart brengt en pas daarna besluit al of niet handhavend op te treden. Het belang van een Natura 2000-gebied telt daarbij zwaar. De huidige lijn van de provincie om niet handhavend op te treden tegen PAS-melders vanwege een eventuele toekomstige legalisatie kan niet door de beugel. Dit stelt de rechter in een aantal recente uitspraken. PAS-melders kunnen zelf ook extra maatregelen nemen. De kosten hiervan kunnen waarschijnlijk wel gedeclareerd worden bij de overheid, aldus de rechtbank.

Provincie moet handhaven

De natuuractiegroep Mobilisation for the Environment (MOB) eist in deze zaken dat de provincie handhavend optreedt tegen twee biomassacentrales in Eindhoven en Odiliapeel. Beide centrales hebben jaren geleden een melding van hun activiteiten gedaan onder het Programma aanpak stikstof (PAS). Omdat de Raad van State in 2019 het PAS vernietigde, hebben deze bedrijven daardoor alsnog een vergunning nodig terwijl ze al jaren in werking zijn.

De provincie weigert op te treden omdat het in hun ogen bedrijven zijn die ‘onbedoeld’ in overtreding zijn. Daarom zou handhaving onevenredig zijn bij een ‘tijdelijk illegale situatie’. Bovendien zou het slechts gaan om een geringe stikstofdepositie bij deze beide biomassacentrales.

Erg algemene afweging

Volgens de rechtbank geldt deze situatie voor bijna alle PAS-melders en is het wel een erg algemene afweging die te veel afbreuk doet aan de plicht van de provincie om te handhaven. Om niet te handhaven, moet de provincie eerst alle feiten en omstandigheden van het specifieke geval in kaart brengen. Pas daarna kan worden afgewogen of handhaven onevenredig is.

Een PAS-melder hoeft ook niet lijdzaam te wachten op het PAS legalisatieprogramma

Daarnaast hoeft volgens de rechter een PAS-melder ook niet lijdzaam te wachten op het PAS legalisatieprogramma. De PAS-melder kan ook zelf in actie komen, door het treffen van bijvoorbeeld extra emissiereducerende maatregelen of door extra salderen. Deze extra kosten zijn volgens de Brabantse rechter mogelijk zelfs te verhalen op de overheid bij een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel. De opmerking dat het zou gaan om slechts een geringe stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden overtuigde de rechtbank totaal niet. Dat is niet onderzocht en ‘vele kleine beetjes hebben toch een groot gevolg’. De provincie moet juist bij vergunningverlening kijken naar de cumulatieve effecten met andere activiteiten die gevolgen hebben voor de Natura 2000-gebieden, aldus de rechter.

Onvoldoende onderbouwd

MOB wordt door de rechtbank volledig in het gelijk gesteld. De provincie heeft onvoldoende onderbouwd en gemotiveerd dat handhavend optreden zo onevenredig is dat afgezien kan worden van acties tegen de biomassacentrales. De specifieke omstandigheden zijn onvoldoende in kaart gebracht en er is onvoldoende ingegaan op de staat van het Natura 2000-gebieden die de gevolgen ondervinden. De provincie krijgt twaalf weken de tijd om een opnieuw een besluit te nemen over het handhavingsverzoek van MOB.

Het is onwaarschijnlijk dat hoger beroep zal slagen

Volgens de voorman van MOB, Johan Vollenbroek, blijkt uit deze uitspraken dat rechtbanken klaar zijn met loze beloftes van kabinet om PAS-melders te legaliseren. Vollenbroek: “Opnieuw blijkt dat PAS-melders niet over rechten beschikken en dat recht ook nooit hebben gehad, ook niet toen het PAS nog niet door de Raad van State onverbindend was verklaard. Een PAS-melding was een administratieve handeling.” Vollenbroek acht een gang van de provincie naar de Raad van State kansloos. “Het is onwaarschijnlijk dat hoger beroep zal slagen omdat de uitspraken juist zijn gebaseerd op de door de Raad van State vast gehanteerde beginselplicht tot handhaving.”