Mycoplasma-vaccinatie: tijd voor een nieuwe aanpak?

Inzichten veranderen, nieuwe ontwikkelingen doen zich voor en de markt stelt meer eisen aan mycoplasma-vaccinaties.

Wereldwijd wordt op grote schaal gevaccineerd tegen Mycoplasma hyopneumoniae (M.hyo). De eerste M.hyo-vaccins werden geïntroduceerd tijdens het IPVS van 1986 in Barcelona. Nu, 34 jaar later voor M.hyo, mag de vraag gesteld worden of de tijd niet rijp is voor een nieuwe aanpak.

Onderzoek en ontwikkeling is een continu proces en vindt gelukkig nog steeds plaats bij verschillende bedrijven die diergeneesmiddelen zelfstandig ontwikkelen. Echter, het op de markt brengen van nieuwe producten vergt relatief veel tijd door de toenemende eisen, en gebeurt daardoor met steeds grotere intervallen.

Aanvankelijk weerstand tegen M.hyo-vaccins

De introductie van de M.hyo-vaccins stuitte in het begin op weerstand in de industrie. De noodzaak voor een preventieve aanpak tegen M.hyo werd niet onderkend. De dichtheid van varkens per m² was lager dan nu en de hoeveelheid dieren per bedrijf veel kleiner. Antibioticagebruik werd anders beoordeeld. Medicatie door het voer is minder arbeidsintensief en werkt tegen meer kiemen dan een vaccin.

Maar de wereld verandert; er worden niet alleen meer varkens per m² gehouden, we zien ook hogere aantallen varkens per bedrijf. Daarnaast is er een enorme maatschappelijke druk op het gebruik van antibiotica en is er een betere ondersteuning van de M.hyo-vaccins. Alleen over het vaccinatiemoment bestaat nog steeds onenigheid. Ook hier wordt gemak (vroege leeftijd vaccinatie) afgewogen tegen effectiviteit. Daarbij wordt de optimale vaccinatieleeftijd vaak gekozen op basis van diagnostiek, en deze ligt later.

Gebruik M.hyo-vaccins inmiddels breed geaccepteerd

Dit alles leidde tot een grote acceptatie en gebruik van M.hyo-vaccins. Nieuwe vaccins werden ontwikkeld en geïntroduceerd. Alle recentelijk geïntroduceerde M.hyo-vaccins zijn gebaseerd op dezelfde principes als de eerste vaccins van 1986. Ook op het gebied van de ondersteuning van de vaccins is er de laatste jaren weinig veranderd. Dit is verbazend, omdat de effectiviteit van de huidige M.hyo-vaccins voor verbetering vatbaar is.

De enige verbetering die heeft plaatsgevonden, is op het gebied van de veiligheid van sommige vaccins door aanpassingen in de samenstelling van het adjuvans. Een andere verandering is op het gebied van de toediening. Al een aantal jaren geleden is de intradermale toediening voor M.hyo-vaccins geïntroduceerd. Dat is een echte verbetering.

Diagnostiek bij verdenking M.hyo-infectie

Serologisch onderzoek is nog steeds de meest gebruikte diagnostische procedure om de gezondheidsstatus van een groep dieren te onderzoeken. Op basis van het aantal monsters dat positief test en de hoeveelheid gevonden antilichamen, wordt dan een uitspraak gedaan.

Echter, in het geval van M.hyo is serologisch onderzoek beperkt bruikbaar, het toont alleen de aanwezigheid van M.hyo op het bedrijf en in de koppel aan. De antilichamen die in het bloedserum aangetoond worden, zijn niet beschermend. Daarvoor zijn de antilichamen die in de longen aanwezig zijn, nodig. Maar die specifieke antilichamen zijn alleen op bepaalde organen aanwezig en behoren tot een andere klasse van antilichamen (IgA). IgG-antilichamen, in het bloed, worden bij serologie aangetoond. Deze geven alleen maar aan dat het varken met M.hyo in aanraking is geweest. Dit kan zijn door een M.hyo-infectie of door een M.hyo-vaccinatie. Daarnaast zullen niet alle dieren een serologische respons laten zien. Bovendien kunnen de titers sterk variëren in een groep. En dan maakt het ook nog uit welke serologische test er gebruikt wordt.

Kortom, er is veel variatie en dus veel discussie mogelijk. Daarom wordt in de gevallen waarbij wel een duidelijk antwoord wenselijk is, gekeken of onderzoek van de longen aan de slachtlijn mogelijk is. Maar ook hieraan zitten weer nadelen. Goede afspraken zijn essentieel om op het juiste moment, op de juiste plaats te zijn om van de juiste dieren de longen te beoordelen. En dan moet de juiste beoordeling gemaakt worden! De longen die in een rap tempo langskomen, laten een grote variatie aan long afwijkingen zien.

Als de situatie voor en na een bepaalde interventiestrategie vastgesteld moet worden, zijn er in het geval van M.hyo dus slechts een beperkt aantal mogelijkheden, met ook nog nadelen. Daarom zijn óf nieuwe initiatieven nodig óf wordt er gekeken naar productiefactoren die een directe relatie hebben met de winstgevendheid van het bedrijf. De gemiddelde groei per dag en de hoeveelheid voer die nodig is om het slachtgewicht te bereiken, zijn hierbij wel de belangrijkste. Daarnaast zijn factoren als uniformiteit en het aantal dagen dat nodig is om een ruimte leeg te maken lastiger om in geld uit te drukken, maar voor een goede bedrijfsvoering zeer van belang.

Intradermale toediening van geneesmiddelen

Sinds enige jaren wordt, naast het gebruik in de geneeskunde voor mensen, ook in de diergeneeskundige praktijk gebruikgemaakt van de intradermale (ID) toediening van medicijnen en vaccins. Waarom komen er meer vaccins op de mark die met een ID-applicator toegediend moeten worden? Wel, heel simpel: vanwege de voordelen voor het dier en de gebruiker.

De voordelen van ID-toediening zijn talrijk en liggen op verschillende gebieden:

• Een naald kan niet de juiste lengte hebben, kan stomp worden met zelfs een braam erop, kan breken en kan ziektekiemen overbrengen, omdat de naald altijd met bloed in contact komt. Tevens kan het zijn dat niet de juiste dosering wordt gebruikt. Allemaal aspecten die bij ID-toediening geen rol spelen.
• De dosering die intradermaal gebruikt wordt (0.2 ml), is maar 10% van de meest gebruikte dosering van 2 ml. Dit levert een grote besparing op in transport en opslag in koelkasten. Ook heel belangrijk is dat de dosering niet bewust of onbewust veranderd kan worden. De effectiviteit is minimaal gelijk aan de toediening met de spuit, omdat dezelfde eisen gesteld worden bij de registratie van een diergeneesmiddel.
• De veiligheid is naar verwachting beter omdat maar 10% van de normale dosering gebruikt wordt. Bovendien kan de punt van de naald het onderliggende weefsel niet beschadigen, iets wat bij injectie met de naald wel optreedt.
• Daarnaast, voor de technisch geïnteresseerden, wordt bij ID-toediening het vaccin direct met de immuun competente cellen in contact gebracht en moeten de immuun competente cellen bij een toediening in de spieren of daar in de buurt naar het vaccin toe migreren om de immuunreactie op gang te brengen.

Al deze genoemde voordelen van ID-toediening zijn de reden dat er meer producten gaan volgen.

Is het tijd voor een nieuwe vaccinatie-aanpak?

Dit overzicht geeft aan dat het tijd is voor een nieuwe aanpak van mycoplasma-vaccinatie. Inzichten veranderen, nieuwe ontwikkelingen doen zich voor en de markt stelt meer eisen. Onze wereld is dynamisch en nieuwe ontwikkelingen volgen zich achter elkaar op. Nu ligt de focus met name op betere resultaten, die te behalen zijn met vaccins door gebruik te maken van een betere diagnostische ondersteuning, of door een beter controle op de bereikte effectiviteit. De ID-toediening is een verbetering van een andere orde, maar draagt zeker bij aan het totale plaatje van de continue vernieuwing en aanpassing aan de markt.

Auteur: Alex Eggen

^{Eggen is directeur van AEVC, van waaruit hij als adviseur actief is op het gebied van varkensgezondheid, inclusief alle ins en outs rondom het gebruik van vaccins. Alex is in 1980 afgestudeerd als dierenarts bij Universiteit Utrecht. Hij heeft een aantal jaren in de praktijk gewerkt, voordat hij in de farmaceutische industrie actief werd (Intervet International). Daar heeft hij verschillende leidinggevende posities bekleed, altijd op het snijvlak tussen onderzoek en de praktijk. Hij was betrokken bij de ontwikkeling en lancering van diverse belangrijke vaccins en diergeneesmiddelen.}