‘Kleinschalige zorg is betaalbaar en toekomstbestendig’

Zorg is een groot politiek thema, zoals maandag ook bleek in het grote zorgdebat. Niet voor niks, want met verdergaande vergrijzing stevenen we af op een kostenpost van 25% van ons bruto nationaal product. Naast geld is personeelsgebrek een issue: veel zorginstellingen kampen met open blijvende vacatures en een daaraan gerelateerde te hoge werkdruk voor bestaand personeel.

Draagbaar en betaalbaar

Samenwerking en participatie wordt veelal gezien als oplossing. Door de zorgvrager te laten meedoen in de maatschappij en het persoonlijk netwerk van de zorgvrager en de verschillende hulpverleners samen te laten werken, wordt de zorg draagbaar en betaalbaar en bovendien prettiger voor de mensen in kwestie.

In de kleinschalige zorg, zoals op zorgboerderijen geboden wordt, is dit al dagelijkse praktijk. Cliënten krijgen daar professionele zorg en maken daar als deelnemer onderdeel uit van een mini-samenleving. Ze houden zich zo beter staande.

Waardering voor de zorg

Onder het motto ‘samen-buiten-gewoon’ horen ze erbij en doen ze mee: samen eten oogsten en bereiden, dieren verzorgen en meebewegen met de structuur van de dagen en seizoenen. Dat deelnemers dit waarderen, blijkt: ze geven in cliënttevredenheidsmetingen al jaren een 9 voor de ontvangen zorg.

Het sluit ook aan bij de titel van het pamflet van BPSW, NVO, NVAVG en VGN, dat diende als input voor het grote zorgdebat: ‘een betekenisvol leven, gewoon meedoen en passende zorg voor mensen met een beperking’.

Preventie en innovatie

Preventie en innovatie om de zorg in de toekomst betaalbaar te houden, zijn ook in de zorglandbouw belangrijke speerpunten. Systemisch werken is het uitgangspunt: vooral bij jeugd en ouderenzorg wordt het netwerk van de deelnemer actief bij de zorg betrokken. Regelmatig bezoeken medewerkers van zorgboerderijen deelnemers thuis. Dit om te kijken hoe de aanpak van de zorgboerderij en de situatie thuis goed op elkaar kunnen aansluiten.

Het informele netwerk van de deelnemer en vrijwilligers uit de buurt vullen op die manier de professionele zorg aan. Dat kan doordat zorgboerderijen dichtbij de mensen en de buurt staan. Boerderijen zijn al eeuwen een plek van verbinding in buurtgemeenschappen en de maatschappij.

Opleving bij zorgboerderij

Ook spelen zorgboeren een rol in het voorkomen en opvangen van schooluitval. Steeds meer zorgboeren bieden onderwijs-zorgarrangementen aan, bij voorkeur in samenwerking met scholen. Het blijkt een effectieve manier om kinderen die vastlopen op school weer op de rit te krijgen. Als ouderen naar een zorgboerderij gaan, krijgen ze niet zelden een opleving. Hierdoor kunnen ze langer thuis blijven wonen. Mantelzorgers kunnen door de zorgboerderij even op adem komen en zo wordt zwaardere (en duurdere) zorg voorkomen.

Werken in een kleinschalige informele setting waar je als medewerker ook je inbreng kunt hebben, vergroot het arbeidsplezier. Personeelsproblemen zijn in de zorglandbouw dan ook kleiner dan in de reguliere zorg. Er zijn zelfs zorgboerderijen met wachtlijsten voor medewerkers.

Wat heeft de zorg nodig?

Nederlanders zijn goed in samenwerken en in het vinden van creatieve oplossingen. Er zijn weinig landen waar men in zo’n goede positie is om de grote vraagstukken rond zorg en gezondheid op te lossen. Laten we daar ook gebruik van maken om de zorg hier beter te organiseren en zo ook een voorbeeld te kunnen zijn voor andere landen. Wat is hiervoor nodig?

1. Zet in op hybride vormen van zorg en maatschappelijke participatie, en benut de kracht van kleinschalige zorg als bron van innovatie en verbinding.

2. Waardeer en faciliteer domeinoverstijgend werken echt. Hiervoor zijn zachte overgangen tussen de verschillende financieringsstromen en informele zorg nodig. Vrijwel alle beleidsdocumenten wijzen in die richting, maar de financiering werkt nog te verkokerd. Het ontschotten van de zorg gebeurt in de praktijk, waaronder op zorgboerderijen, maar dat is nu meestal ondanks de regels, niet dankzij.

3. De aparte zorgwetten en daaruit voortvloeiende financieringsstromen kosten veel tijd en zorgen voor veel onnodige administratieve hindernissen die zorgverleners moeten nemen. Dit kost zorggeld en ontneemt zorgaanbieders het werkplezier, terwijl er oplossingen zijn om kwaliteit en transparantie in de zorg op een andere manier te garanderen. Zoals met het Kwaliteitskader voor de zorglandbouw.